Bazylia – zastosowanie, działanie, właściwości

Bazylia to zioło o niezwykle intensywnym zapachu oraz uniwersalnym zastosowaniu kulinarnym. Kojarzymy ją przede wszystkim z daniami kuchni włoskiej, lecz mało kto wie, że pochodzi najprawdopodobniej z Indii. Bazylia poza walorami smakowymi wyróżnia się także właściwościami leczniczymi. Wykorzystuje się ją m.in. w łagodzeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Jakie są pozostałe właściwości bazylii? Do czego jej używać i czy każdy może ją spożywać? Dowiedzmy się! 

Ciekawostki o bazylii i jej pochodzeniu 

Bazylia pospolita to aromatyczna roślina z rodziny jasnotowatych wywodząca się z terenów Afryki, Bliskiego Wschodu i Południowej Azji. Jej nazwa pochodzi od greckiego słowa basileus, co w tłumaczeniu oznacza „król”. W czasach starożytnych roślina miała wyjątkowe znaczenie. Uznawano ją za afrodyzjak, a także stosowano jako ochronę przed bazyliszkiem (Basilescus), stąd niektórzy właśnie w tym słowie dopatrują się jej współczesnej nazwy. 

Pierwsze wzmianki na temat bazylii pochodzą z Indii sprzed 5000 lat. Z biegiem lat  roślina rozprzestrzeniła się po świecie, stając się ważnym elementem kuchni i medycyny naturalnej. Co ciekawe, była też istotnym ziołem w życiu Egipcjan, ponieważ wieńce z bazylii odnaleziono w królewskich piramidach. Do Europy bazylia dotarła prawdopodobnie za sprawą podbojów Aleksandra Macedońskiego, stając się nieodłącznym elementem śródziemnomorskiej tradycji kulinarnej. 

Bazylię charakteryzują intensywnie zielone i wonne liście o owalnym kształcie i długości do ok. 5 cm. Osadzone są naprzeciwlegle na łodydze osiągającej długość nawet do 60 cm. Bazylia kwitnie od czerwca do września, wypuszczając białe lub różowe kwiaty. Owocem bazylii jest niewielka niełupka. 

Sprawdź powiązane kategorie

Bazylia – właściwości lecznicze 

Bazylia to powszechnie dostępne zioło, które z łatwością możemy wykorzystać w kuchni. Ma uniwersalne zastosowanie, co pozwala na dodawanie jej do wielu potraw. Poza walorami smakowymi warto częściej uwzględniać bazylię w swojej diecie ze względu na jej właściwości prozdrowotne. Oto przykłady: 

• Wykazuje działanie przeciwgrzybicze i przeciwdrobnoustrojowe, 
• Łagodzi dolegliwości bólowe i zmniejsza stany zapalne organizmu, 
• Zmniejsza napięcie nerwowe i działa uspokajająco. Z tego względu może być pomocniczo stosowana przy depresji, 
• Polifenole obecne w bazylii działają antyoksydacyjnie i chronią organizm przed wolnymi rodnikami, 
• Spowalnia trawienie węglowodanów, dzięki czemu pozwala utrzymać glikemię na zdrowym poziomie, 
• Niektóre związki obecne w bazylii wykazują właściwości przeciwnowotworowe. Mogą chronić m.in. przed wystąpieniem białaczki, 
• Wspiera pracę układu pokarmowego, usprawnia perystaltykę jelit, pobudza apetyt, stymuluje wytwarzanie soku żołądkowego i łagodzi dolegliwości trawienne. 

Bazylia w kosmetyce 

Bazylia, choć stała się nieodłącznym elementem naszej kuchni, coraz częściej stosowana jest  do produkcji kosmetyków. Szczególnie cennym składnikiem jest olejek bazyliowy ze względu na bogactwo witamin A, E i C. Witaminy słyną z silnych właściwości antyoksydacyjnych, które skutecznie opóźniają procesy starzenia się skóry. 

Bazylia znalazła także zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji włosów. Wykazuje bowiem właściwości hamujące wypadanie włosów. Zobacz np. Element Peeling trychologiczny do skóry głowy Bazylia + kwasy AHA. Wyciągi z bazylii dodaje się również do szamponów i wygładzających odżywek m.in. YOPE Hydrate Odżywka do włosów leave-in. 

Mając na myśli bazylię, od razu przywołujemy jej zapach. Z tego względu jest też częstym składnikiem perfum i wód perfumowanych. Sprawdź np. Calvin Klein Obsession woda perfumowana. 

Bazylię znajdziemy także w kosmetykach do pielęgnacji ciała, np. żelach pod prysznic, takich jak Kneipp Good Morning Płyn pod prysznic Limonka i Bazylia lub Planeta Organica Ogórek i Nasiona Bazylii relaksujący żel pod prysznic. 

Bazylia w kuchni 

Sposobów na wykorzystanie bazylii w kuchni jest wiele, a jednym z popularniejszych jest pesto bazyliowe. Jest powszechnie dostępne w sklepach, lecz warto je również przygotować samemu. Potrzebujesz do niego liści z jednej doniczki bazylii, ząbka czosnku, 2 łyżek orzeszków pinowych, 2 łyżek startego parmezanu, ok. 70 ml oliwy z oliwek, soli i pieprzu. Wszystkie składniki zblenduj na gładką masę. Pesto możesz dodawać np. do makaronu, kanapek, pizzy czy nawet do zup. 

Wypróbuj też YOPE naturalny płyn do naczyń bergamotka, werbena i bazylia. 

Alergia na bazylię 

Bazylia jest ziołem, które może wywoływać alergię. Bardziej narażone na jej wystąpienie są osoby, u których już zdiagnozowano alergię na inne rośliny z rodziny jasnotowatych, takie jak np. mięta, oregano, tymianek czy szałwia. Do typowych objawów alergii na bazylię zaliczamy m.in. katar, pokrzywkę, pieczenie, opuchliznę i mrowienie w jamie ustnej, biegunki, wymioty i bóle brzucha. W bardzo rzadkich przypadkach bazylia może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. 

Bazylia w ciąży 

Spożywanie bazylii jako przyprawy lub dodatku do potraw jest bezpieczne dla kobiet w ciąży. Warto jednak wspomnieć, że w tym okresie nie zaleca się stosować suplementów oraz preparatów zawierających wyciągi lub olejki z bazylii. Zawierają one bowiem estragol, który w nadmiarze jest szkodliwy. 

Bazylia – przeciwwskazania 

Bazylia stosowana w umiarkowanych ilościach jest bezpieczna i nie stanowi zagrożenia dla naszego zdrowia. Należy zachować ostrożność w przypadku przyjmowania skoncentrowanych ekstraktów z bazylii. Mogą one wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w nadciśnieniu tętniczym oraz lekami rozrzedzającymi krew. 

Bazylia – skutki uboczne 

Bazylia zazwyczaj nie wywołuje skutków ubocznych podczas umiarkowanego spożycia w formie dodatku do potraw. Jednakże stosowanie w nadmiarze olejku z bazylii może prowadzić do dolegliwości żołądkowych, takich jak nudności, wymioty czy bóle brzucha. 

Należy też zwrócić uwagę na obecność estragolu w bazylii. Spożycie tego związku w zbyt dużych ilościach powiązano z częstszym występowaniem nowotworu wątroby. Ponadto, ze względu na wysoką zawartość witaminy K, bazylia może zaburzać krzepliwość krwi u osób przyjmujących leki rozrzedzające krew. 

Bazylia – podsumowanie 

Kto choć raz spróbował dań kuchni włoskiej, wie, że nie mogą się one obejść bez dodatku bazylii. Przyprawa nie tylko dodaje posiłkom wyrazistości, lecz także wpływa pozytywnie na nasze zdrowie. Bazylia wspiera nasz układ pokarmowy, zwalcza drobnoustroje i działa przeciwbólowo. Mimo że ma wiele korzyści, należy zachować ostrożność, zwłaszcza podczas suplementacji preparatów z bazylią. Nie są polecane kobietom w ciąży, a także osobom stosującym leki na choroby układu sercowo-naczyniowego.

Źródła:

1. Lupton D. i in.,  Basil: A natural source of antioxidants and neutraceuticals, https://www.researchgate.net/publication/267031488_Basil_A_natural_source_of_antioxidants_and_neutraceuticals, [dostęp 08.05.2024 r.]
2. Nurzyńska-Wierdak R., Ocimum basilicum L. – wartościowa roślina przyprawowa, lecznicza i olejkodajna. Praca przeglądowa, https://czasopisma.up.lublin.pl/index.php/ah/article/view/1006, [dostęp 08.05.2024 r.]
3. https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/172232/nutrients