Czosnek niedźwiedzi – właściwości i zastosowanie. Dlaczego warto go stosować?

Pod względem właściwości leczniczych czosnek niedźwiedzi nie ustępuje bardziej popularnemu w naszym kraju czosnkowi pospolitemu. Aktualnie wykorzystywany jest w medycynie naturalnej, ale również w medycynie konwencjonalnej, jako dodatek do różnego rodzaju farmaceutyków. Poznaj właściwości czosnku niedźwiedziego, zastosowanie oraz potencjalne przeciwwskazania. 

Jak wygląda czosnek niedźwiedzi? 

Czosnek niedźwiedzi (łac. Allium ursinum) to roślina należąca do rodziny amarylkowatych, stosowana w ziołolecznictwie już w czasach starożytnych. Powszechnie występuje na terenie całej Europy, głównie na zachodnich terenach Niemiec i Francji, a także w niektórych rejonach Azji. W Polsce można go znaleźć w Puszczy Kampinoskiej, Puszczy Białowieskiej czy Bieszczadach. Co istotne, czosnek niedźwiedzi objęty jest ochroną gatunkową i nie można go zrywać w lesie. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by uprawiać roślinę poza jej środowiskiem naturalnym, np. w przydomowych ogrodach. 

Czosnek niedźwiedzi charakteryzuje się szerokimi, lancetowatymi liśćmi, które mają długość od 20 do 30 cm i szerokość od 3 do 5 cm. Liście są błyszczące, ciemnozielone, z wyraźnymi żebrami, zaostrzonymi końcami i gładkimi krawędziami. Na końcu cienkiej, zielonej łodygi rośnie efektowny, kulisty kwiatostan z drobnymi, białymi kwiatami. Roślina dorasta do wysokości 50 cm i w odróżnieniu od czosnku pospolitego nie wykształca jadalnych ząbków. Bogactwo cennych właściwości stanowią liście rośliny.

Właściwości czosnku niedźwiedziego 

Właściwości zdrowotne rośliny cenione są od setek lat i bezpośrednio wynikają z bogatego składu chemicznego. W liściach czosnku niedźwiedziego znajdują się między innymi związki siarki i kwasy fenolowe, będące silnymi antyoksydantami, dzięki czemu przyczynia się do ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym, wspomaga zdrowie serca oraz wykazuje działanie przeciwzapalne.  

Sprawdź powiązane kategorie

Wśród najważniejszych właściwości czosnku niedźwiedziego wymienia się między innymi: 

• Wspieranie układu pokarmowego, poprawę funkcjonowania jelit i utrzymywanie prawidłowej flory bakteryjnej. Jest również wsparciem w procesie detoksykacyjnym wątroby – neutralizuje toksyny i metale ciężkie w organizmie. 
• Dzięki zawartości żelaza, będącego podstawowym składnikiem hemoglobiny odpowiedzialnej za transport tlenu w organizmie, wspiera funkcjonowanie układu krążenia. Sprawdź inne produkty bogate w żelazo. 
• Działa także korzystnie na metabolizm lipidów, pomagając obniżyć poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów, a jednocześnie podwyższając poziom „dobrego” cholesterolu HDL. 
• Zdolność regulowaniu ciśnienia krwi czyni go pomocnym w leczeniu nadciśnienia tętniczego.  
• Wspomaganie odporności organizmu, poprzez wspieranie walki z infekcjami bakteryjnymi i grzybiczymi. Działanie bakteriobójcze czosnku niedźwiedziego przypomina działanie antybiotyków, jednak w przeciwieństwie do konwencjonalnej antybiotykoterapii, nie zakłóca ani nie niszczy naturalnej flory bakteryjnej układu pokarmowego.  
• Właściwości przeciwzapalne pomagają w utrzymaniu zdrowych stawów i przyspieszają ich regenerację.  
• Może być ponadto stosowany tuż obok produktów przeciw pasożytom, jako wsparcie w walce z pasożytami układu pokarmowego, takim jak glisty ludzkie, owsiki, a nawet tasiemce.  
• Stosowany zewnętrznie w postaci okładów i maseczek pomaga niwelować zmiany skórne występujące przy cerze trądzikowej. 

Przeczytaj, jak wzmocnić odporność organizmu. 

Jakie zastosowanie ma czosnek niedźwiedzi? 

Najprostszym sposobem na zastosowanie czosnku niedźwiedziego jest dodawanie go do dań, np. w postaci przyprawy. Liście rośliny można zbierać samodzielnie, najlepiej na początku kwietnia. Ponieważ uprawa czosnku niedźwiedziego w dalszym ciągu nie jest w Polsce rozpowszechniona, zazwyczaj korzysta się z gotowych preparatów leczniczych i suplementów diety z dodatkiem ekstraktu z rośliny.  

Znajdziesz go między innymi w środkach przeznaczonych do wzmacniania odporności organizmu w sezonie infekcyjnym, a także w maściach przeciwbólowych niwelujących dolegliwości ze strony narządu ruchu.

Czy można stosować czosnek niedźwiedzi w ciąży? 

Nie ma wystarczających badań klinicznych dotyczących bezpieczeństwa czosnku niedźwiedziego w czasie ciąży, co oznacza, że jego stosowanie powinno być poprzedzone konsultacją medyczną. Choć sama roślina uznawana jest za bezpieczną – wspomaga leczenie nadciśnienia, niestrawności, wzdęć, miażdżycy tętnic, trądziku i innych chorób skórnych, to stosowanie jej w ciąży wymaga ostrożności, ponieważ cały czas trwają badania nad wpływem rośliny na płód. Nie jest również zalecane stosowanie czosnku niedźwiedziego przez matki karmiące piersią.  

Przeciwwskazania do stosowania czosnku niedźwiedziego 

Pomimo licznych właściwości leczniczych, czosnek niedźwiedzi nie powinien być stosowany przez każdego. Roślina nie jest zalecana osobom chorującym na wrzody żołądka lub dwunastnicy. Ziele nie powinno być również stosowane przez kobiety w ciąży, matki karmiące piersią i dzieci poniżej 12. roku życia. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby zażywające leki przeciwzakrzepowe i chorzy z niedokrwistością.  

Czy czosnek niedźwiedzi jest zdrowy? 

Czosnek niedźwiedzi jest rośliną o wielu udowodnionych korzyściach zdrowotnych – wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego, obniża poziom cholesterolu, pomaga regulować ciśnienie krwi. Dzięki bogactwu związków siarki i kwasów fenolowych, działa jak naturalny antybiotyk, wzmacniający odporność i wspierający detoksykację organizmu. Pomimo wymienionych aspektów, zaleca się umiar w stosowaniu czosnku niedźwiedziego, zwłaszcza w przypadku opisanych wyżej problemów zdrowotnych, a także w czasie ciąży i karmienia piersią. 

Podsumowanie 

Czosnek niedźwiedzi jest wszechstronnie działającą rośliną, która znalazła zastosowanie zarówno w lecznictwie, jak w kosmetyce. Regularne stosowanie preparatów z czosnkiem wzmacnia skórę, włosy i paznokcie i utrzymuje je w doskonałym stanie. Działanie przeciwzapalne wspiera walkę z trądzikiem, łagodzi zmiany skórne i poprawia kondycję cery.  

Źródła:

1. M. Dżugan, R. Kordiaka, M. Kacaniova, M. Wesołowska, Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) jako uzupełnienie wiosennej diety, http://79.96.0.80/kreator/attachments/File/MONOGRAFIA__WlasProd.pdf#page=248 [dostęp 05.08.2023 r.] 
2. A. Znamirowska i in., Zastosowanie czosnku niedźwiedziego (Allinum ursinum L.) do produkcji mleka fermentowanego przez Bifidobacterium animalis spp. Lactis B-12, “Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2018, nr 1, s. 126-136., [dostęp 05.08.2024 r.] 
3. D. Sobolewska, I. Podolak, J. Makowska-Wąs, Allium ursinum: botanical, phytochemical and pharmacological overview, https://link.springer.com/article/10.1007/s11101-013-9334-0 [dostęp 05.08.2024 r.]