Suplementy w ciąży – co należy przyjmować?

Ciąża to wyjątkowy czas, podczas którego należy zadbać zarówno o zdrowie kobiety, jak i dziecka. Dieta przyszłej mamy ma ogromny wpływ nie tylko na rozwój prenatalny, ale również na stan zdrowia w kolejnych latach życia. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na wiele witamin i składników mineralnych powinna być jednak uzupełniona suplementacją. Co należy przyjmować w ciąży? Przeczytaj nasz poradnik!

Czy kobiety w okresie ciąży powinny suplementować witaminy?

Mimo że suplementy witamin i minerałów dla wielu osób nie są obowiązkowe i nie zaleca się ich rutynowego przyjmowania, w okresie ciąży jest to niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu kobiety i zapewnienia bezpiecznego rozwoju płodu. Ciąża wiąże się ze wzrostem zapotrzebowania na wiele składników pokarmowych, a sposób żywienia przyszłej mamy musi w pełni pokryć jej potrzeby oraz dziecka. Ponieważ dostarczenie niektórych witamin i minerałów w odpowiednich ilościach za pomocą samej diety staje się niemożliwe, specjaliści ginekologii i położnictwa wydali oficjalne rekomendacje dotyczące suplementacji w ciąży, którą po konsultacji z lekarzem powinna wprowadzić każda kobieta, najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem starań o dziecko.

Co suplementować w ciąży?

Wytyczne dotyczące suplementacji w ciąży jasno mówią o konieczności przyjmowania kwasu foliowego (witamina B9), witaminy D, jodu, kwasów tłuszczowych z grupy omega-3, a w niektórych sytuacjach również żelaza. Pamiętaj jednak, że wydane rekomendacje są bardzo ogólne i nie zastępują indywidualnej konsultacji z lekarzem. Swoją suplementację zawsze powinnaś omówić z ginekologiem prowadzącym ciąże, ponieważ w przypadku zażywania leków, występowania problemów zdrowotnych lub zwiększonego ryzyka powikłań ciążowych często konieczne jest zwiększenie i indywidualne dobranie dawek konkretnych witamin lub minerałów.

Suplementacja kwasu foliowego w ciąży

Kwas foliowy, czyli witamina B9, jest kojarzony właśnie z okresem ciąży. Jego odpowiednia podaż w tym czasie zmniejsza ryzyko wystąpienia bardzo niebezpiecznych wad cewy nerwowej, rozszczepu kręgosłupa, a także zaburzeń układu nerwowego. 

• Ze względu na tak duże znaczenie dla zdrowia i rozwoju płodu suplementację kwasu foliowego zaleca się wprowadzić jeszcze przed ciążą, najlepiej ok. 2-3 miesięcy przed rozpoczęciem starań o dziecko. Dodatkowo w codziennej diecie należy uwzględnić produkty bogate w kwas foliowy, takie jak zielone warzywa, owoce i pełnoziarniste zboża. 
• Minimalna dawka kwasu foliowego dla kobiet ciężarnych wynosi 0,4 mg na dobę, a suplementację należy kontynuować przez wszystkie 9 miesięcy. W II i III trymestrze wskazane może być zwiększenie dawki do 0,6-0,8 mg, a w przypadku kobiet z rozpoznaną anemią, nadwagą lub otyłością, mutacją genu MTHFR oraz tych, które przed ciążą stosowały antykoncepcję hormonalną niezbędna może być nawet większa podaż. Pamiętaj też, aby wybierać preparaty zawierające kwas foliowy w jego aktywnej formie, czyli tzw. metylofolian, który jest najlepiej przyswajalny przez organizm.

Sprawdź np. suplement diety Pregna Start.

Suplementacja żelaza w ciąży

Żelazo to składnik wchodzący w skład erytrocytów, czyli czerwonych krwinek, które transportują tlen do wszystkich komórek i tkanek. Jego niedobór może stanowić przyczynę anemii, która jest częstym problemem wśród kobiet ciężarnych i czynnikiem ryzyka wielu powikłań.

• Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży wzrasta o ok. 8 mg w porównaniu do czasu przed ciążą. Co więcej jest ono bardzo wrażliwe na działanie wielu czynników, które mogą obniżać jego wchłanianie (np. picie kawy i herbaty, zbyt mała podaż witaminy C, problemy jelitowe). Dlatego należy stosować dietę bogatą w żelazo, przeprowadzać regularne badania krwi oraz w uzasadnionych przypadkach wprowadzić suplementację zgodną ze wskazaniami lekarza. Żelazo występuje w wielu preparatach, takich jak m.in. w suplement diety Acti Vita-miner Prenatal.
• Dawniej wytyczne dotyczące suplementacji żelaza mówiły o konieczności przyjmowania jego preparatów przez każdą kobietę ciężarną. Aktualne rekomendacje uległy jednak zmianom i różnią się w zależności od indywidualnego stanu zdrowia oraz wyników badań laboratoryjnych, a rutynowa suplementacja nie jest obowiązkowa.
• Natomiast u kobiet z rozpoznanym niedoborem, kiedy poziom hemoglobiny wynosi poniżej 11 g/dL, a ferrytyny poniżej 60 uq/L, suplementację w dawce do 30 mg powinna rozpocząć się przed 16. tygodniem ciąży. Jeśli niskie wartości ferrytyny utrzymują się w kolejnych tygodniach, zalecana jest kontynuacja.

Suplementacja jodu w ciąży

W ciąży zapotrzebowanie na jod wzrasta prawie 1,5-krotnie. Substancja ta pełni wiele istotnych funkcji w organizmie matki i dziecka. 

• Jego niedobór może powodować: 
• Niedoczynność tarczycy, 
• Nieprawidłowy rozwój włókien nerwowych i całego układu nerwowego, 
• Upośledzenie umysłowe i głuchotę u noworodka, 
• A także poronienie czy poród przedwczesny. 
• Ryzyko tych powikłań zmniejsza suplementacja jodem, która powinna być stosowana w okresie prekoncepcyjnym oraz przez wszystkie 9 miesięcy ciąży. Wytyczne mówią o suplementacji w ilości 150 - 200 mcg na dobę. Sprawdź np. suplement diety Pueria Duo. 
• U kobiet z chorobami tarczycy dobór właściwej dawki powinien odbywać się podczas konsultacji z ginekologiem i endokrynologiem. 

Suplementacja omega-3 w ciąży

Omega-3 to jedne z najważniejszych kwasów tłuszczowych zarówno w ciąży, jak i na każdym etapie życia. 

• Ich odpowiednie spożycie wpływa na prawidłowe wykształcenie układu nerwowego, w tym struktur mózgowych, a także narządu wzroku, głównie siatkówki oka, odpowiadającej za prawidłowe widzenie. 
• Kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają też ryzyko depresji poporodowej (tzw. baby blues) oraz porodu przedwczesnego. Znajdziesz je m.in. w takich preparatach jak suplement diety PrenaFolin II + DHA Dr. Max, suplement diety MamaDHA Premium + oraz suplement diety Omegamed Optima Start.
• Najważniejsze w okresie ciąży są kwas dokozaheksaenowy (DHA) oraz eikozapentaenowy (EPA). Ich głównym źródłem pokarmowym są tłuste ryby morskie, a zalecane dawki suplementów uzależnione są od tego, jak często pojawiają się one w diecie. Standardowo zaleca się przyjmowanie minimum 200 mg DHA oraz spożywanie co najmniej 2 porcji ryb tygodniowo. W przypadku niższego spożycia ryb dawki omega-3 powinny być większe. Natomiast u kobiet, u których występuje wysokie ryzyko porodu przedwczesnego, zaleca się przyjmowanie nawet 1000 mg omega-3 dziennie.

Suplementacja witaminy D w ciąży

Suplementacja witaminy D jest wskazana nie tylko w ciąży, ale w tym okresie nabiera szczególnego znaczenia. Wspiera m.in. prawidłowy rozwój kości, układu nerwowego oraz immunologicznego u dziecka. U większości kobiet wskazane jest przyjmowanie 2000 IU witaminy D przez cały okres ciąży. Dobór dawki warto poprzedzić jednak oznaczeniem metabolitu witaminy D we krwi, aby ocenić jej poziom w organizmie. W przypadku zbyt niskich wartości wskazane może być zwiększenie dawek. 

Podsumowanie

Suplementy dla kobiet w ciąży są niezbędne ze względu na wzrost zapotrzebowania na poszczególne witaminy i składniki mineralne oraz brak możliwości dostarczenia ich odpowiednich ilości z pożywieniem. Pamiętaj jednak, że suplementacja nie zwalnia z obowiązku dbania o codzienną dietę, która wciąż powinna być urozmaicona i dobrze zbilansowana.

Źródła:

1. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji kobiet ciężarnych, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, R. 5, cz. 4 (2020), s. 170-181
2. Wiesner A., Paśko P., Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Farmacja Polska, R. 77, cz. 1 (2021)
3. Makowska-Donajska M., Hirnle L., Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, R. 2 cz. 4 (2017), s. 166-172