Rumianek – zastosowanie, działanie, właściwości

Rumianek to zioło o wieloletniej tradycji. Jego właściwości są znane w farmakologii i kosmetologii. Ceni się je zwłaszcza za działanie wspierające pracę układu nerwowego i pokarmowego. Roślina stanowi ponadto składnik maści i kremów zmniejszających obrzęki i łagodzących zmiany zapalne. Sprawdź, czym jeszcze się wyróżnia! 

Ciekawostki o rumianku i jego pochodzeniu

Rumianek (Matricaria L.) to rodzaj rośliny jednorocznej pochodzącej z rodziny astrowatych. Obecnie znanych jest ok. 5 gatunków, z czego w Polsce najbardziej rozpowszechniony i zbadany jest rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.). W tym artykule skupimy się właśnie na nim. 

Rumianek pochodzi z terenów Azji Mniejszej i Południowo-Wschodniej Europy. Stamtąd trafił także w inne zakątki świata, m.in. do Australii, Ameryki Północnej i pozostałych krajów europejskich. Wyróżnia się charakterystyczną budową. Jego łodyga może osiągać wysokość do nawet 50 cm. Jest mocno rozgałęziona, a na jej końcach znajdują się koszyczki. To właśnie one są surowcem, z którego przygotowuje się susz do herbaty i mieszanek ziołowych. Co więcej, wykorzystuje się je także do pozyskania olejków eterycznych i wyciągów przeznaczonych do produkcji niektórych kosmetyków i leków. 

Koszyczek rumianku posiada delikatną strukturę. Jego niewielkie języczkowate brzeżne kwiaty mają biały kolor, natomiast te, które znajdują się w środku, wyróżniają się intensywnym żółtym kolorem i rurkowatym kształtem. Będąc w pobliżu kwitnącego rumianku, nie można przejść obojętnie obok jego zapachu. Jest słodki, lekko miodowy i ma wyczuwalną nutę jabłka. 

Sprawdź Herbitussin Miód i Cytryna, suplement diety oraz Premium Rosa Herbi Baby Herbatka ziołowa z rumiankiem dla dzieci i niemowląt od 4. miesiąca życia. 

Rumianek – właściwości lecznicze 

Napary z rumianku są znane w medycynie ludowej od wielu lat. Ze względu na rozległe właściwości stosowano go zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Do tej pory dla wielu osób rumianek stanowi pierwszy wybór w łagodzeniu skutków stresu, zmian skórnych i sezonowego przeziębienia. Wykorzystuje się go także przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. 

Okazuje się, że dawne podania ludowe wcale nie mijały się z prawdą. Obecnie mamy możliwość dokładnego poznania właściwości rumianku za pomocą badań naukowych.  

• Rumianek ze względu na wysoką zawartość flawonoidów, olejków eterycznych i innych związków biologicznie czynnych wszechstronnie wspomaga funkcjonowanie organizmu. Z tego powodu jest też uznawany za superfood, czyli produkt o wysokim potencjale zdrowotnym. 
• Roślina posiada właściwości przeciwzapalne poprzez hamowanie niektórych enzymów, m.in. proteaz, które są odpowiedzialne za rozwój zapaleń. Działanie te wykazuje głównie obecna w rumianku apigenina. Silne właściwości przeciwzapalne przypisuje się również związkom, takim jak bisabolol i chamazulen. 
• Związki obecne w rumianku mogą także regulować glikemię i wspierać komórki β trzustki, przez co może być on stosowany w celu profilaktyki cukrzycy.  
• Co więcej, olejki eteryczne rumianku działają rozkurczowo na mięśniówkę jelit, wobec tego warto po niego sięgać w przypadku bólu brzucha wywołanego zaparciami lub biegunkami, a także w momencie wystąpienia kolek u dzieci. 
• Rumianek można także pić w celu wsparcia prawidłego funkcjonowania układu nerwowego. Ma właściwości uspokajające, przeciwlękowe oraz ułatwiające zasypianie. Za to działanie odpowiada wcześniej wspomniany związek z grupy flawonoidów – apigenina. Pod tym względem zioło sprawdzi się także u dzieci. Zobacz np. Pasieki Rodziny Sadowskich herbatka wyciszająca dla dzieci Miodziś.  
• Dodatkowo niektóre z olejków eterycznych rumianku, m.in. chamazulen, działają przeciwalergicznie i przeciwhistaminowo. 

Zobacz również produkty i suplementy na trawienie i układ pokarmowy. 

Rumianek w kosmetyce 

Właściwości rumianku są dobrze znane również w przemyśle kosmetycznym. Wyciągi i ekstrakty z rumianku stosuje się w preparatach do pielęgnacji twarzy i ciała, takich jak np. kremy do twarzy i pod oczy, balsamy i tonik. Dlaczego warto stosować kosmetyki z dodatkiem rumianku? 

• Zmniejszają obrzęki, 
• Łagodzą podrażnienia, 
• Działają przeciwbakteryjnie, 
• Wspierają kurację przeciwtrądzikową, 
• Wykazują działanie rozjaśniające przebarwienia. 

Rumianek znajduje również zastosowanie w wielu produktach do pielęgnacji włosów i skóry głowy. Jego właściwości łagodzące i przeciwzapalne sprawiają, że jest szczególnie polecany osobom z podrażnioną i przesuszoną skórą głowy. Szampony z rumiankiem są również dobrym wyborem dla osób z włosami blond. Koszyczek rumianku wykazuje delikatne działanie rozjaśniające, dzięki czemu może pomóc w uzyskaniu jaśniejszego odcienia włosów. 

Rumianek w kuchni 

Z rumianku najczęściej przygotowuje się napary do picia. Na rynku dostępny jest susz koszyczka rumianku lub herbatki ziołowe w torebkach. Sprawdź np. Herbata Rumiankowa Bio Dr. Max,  Susz ziołowy Rumianek Dr. Max lub Rumianek Fix Tylko Natura. suplement diety. 

Aby otrzymać napar, zalej gorącą wodą jedną łyżeczkę suszu lub torebkę rumianku. Nakryj przykrywką i odstaw do zaparzenia na ok. 10-15 minut. Po tym czasie odcedź napar i odczekaj chwilę, aż przestygnie. Gotowy napój możesz urozmaicić dodatkami smakowymi, np. miodem ekologicznym, syropem owocowym bądź słodzikiem typu ksylitol i erytrytol. Rumianek możesz także połączyć z innymi rodzajami ziół, aby wzmocnić jego działanie. 

Mało kto wie, że koszyczki rumianku nadają się do spożycia także na surowo. Mogą być wykorzystane np. jako dekoracja do wypieków lub jako składnik sałatek. Świeży rumianek możesz też dodać do orzeźwiającej lemoniady czy koktajlu. Ciekawym pomysłem jest też użycie go do focacci w towarzystwie rozmarynu, a także do warzywnych zapiekanek. 

Alergia na rumianek 

Kontakt z rumiankiem u niektórych osób wywołuje reakcję alergiczną. Może się ona pojawić po wypiciu naparu, zastosowaniu leków, maści lub okładów oraz na skutek wdychania pyłków. Zdarza się, że wśród osób uczulonych pojawia się alergia krzyżowa na pyłki bylicy. Wśród najczęstszych objawów alergii na rumianek należy wymienić: 

• Świąd, 
• Pieczenie, 
• Łzawienie, 
• Katar alergiczny, 
• Zaczerwienienie skóry. 

W bardzo rzadkich przypadkach występuje także reakcja anafilaktyczna, zwłaszcza na skutek wdychania pyłków rumianku. Może wtedy dojść do wstrząsu anafilaktycznego, zaostrzenia astmy, biegunki i wymiotów. 

Głównym i prawdopodobnie jedynym alergenem rumianku jest anthecutolid. Ponieważ zioło jest częstym surowcem wykorzystywanym do produkcji kosmetyków i leków, udało się wyhodować odmianę pozbawioną tej substancji. 

Rumianek w ciąży 

Picie ziół w trakcie ciąży wzbudza kontrowersje. Część z nich jest niewskazana dla kobiet w ciąży ze względu na brak wystarczającej liczby badań potwierdzających ich bezpieczeństwo u rozwijającego się płodu. Jak to wygląda w przypadku rumianku? Okazuje się, że w ciąży kluczowa jest ilość spożywanych naparów z rumianku. Pity w nadmiarze może m.in. zaburzać pracę serca płodu lub wywołać skurcze macicy. Jednak nie ma potrzeby rezygnowania z niego całkowicie. Wystarczy zachować umiar – zalecana jest maksymalnie 1 szklanka w ciągu dnia. 

Rumianek to naturalny środek, który może pomóc w łagodzeniu mdłości i innych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, które często występują w ciąży, zwłaszcza na początku. Dodatkowo można go dodawać do kąpieli oraz nasiadówek w celu łagodzenia infekcji intymnych, które również częściej pojawiają się w tym czasie. 

Pamiętaj, że jeśli planujesz ciążę bądź spodziewasz się dziecka, zapytaj swojego ginekologa, czy w Twoim przypadku stosowanie rumianku będzie właściwe. 

Rumianek – przeciwwskazania  

Rumianek to roślina o wielu właściwościach terapeutycznych, jednak nie każdy może go stosować. W niektórych przypadkach należy go ograniczyć lub całkowicie odstawić.  

• Przede wszystkim rumianek, tak jak i inne zioła, wchodzi w interakcje z niektórymi lekami. Zaobserwowano, że połączenie rumianku i warfaryny – leku o działaniu przeciwzakrzepowym, może wiązać się z wystąpieniem krwawień. 
• Przeciwwskazaniem do stosowania rumianku jest też alergia na tę roślinę. W momencie jej wystąpienia zaleca się zaprzestać stosowania go w każdej formie, tj. jako preparatu doustnego i miejscowego na skórę. 

Jeśli zastanawiasz się, czy w Twojej sytuacji przyjmowanie rumianku jest bezpieczne, skonsultuj się ze swoim lekarzem, który pomoże rozwiać Twoje wątpliwości. 

Rumianek – skutki uboczne 

Rumianek to zioło, które wśród większości osób wykazuje wysokie bezpieczeństwo stosowania zarówno na skórę, jak i po przyjęciu doustnym. Pewne skutki uboczne mogą wystąpić wśród osób ze zdiagnozowaną alergią na rumianek. W tym przypadku można zaobserwować zmiany skórne czy katar. Nadmiar składnika, zwłaszcza przy stosowaniu zewnętrznym, może w niektórych przypadkach powodować przesuszenie skóry. 

Rumianek – podsumowanie 

Rumianek to wyjątkowe zioło o wieloletniej tradycji. Sprawdzi się jako preparat łagodzący stany zapalne skóry oraz ze strony układu pokarmowego. Napary z rumianku możesz również pić w przypadku nadmiernego stresu i stanów lękowych. Koszyczek rumianku, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, podaje się w niewielkich ilościach także dzieciom i kobietom w ciąży. Poza działaniem terapeutycznym zioło jest również cenionym składnikiem wielu kosmetyków do skóry i włosów. Pamiętaj, że nie każdy może stosować rumianek. Mowa tutaj m.in. o osobach z alergiami i przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, dlatego przed jego wykorzystaniem poradź się lekarza lub farmaceuty. Specjaliści ocenią, czy bezpiecznie sięgać po produkty z rumiankiem. 

Źródła:

1. El Mihyaoui A. i in., Chamomile (Matricaria chamomilla L.): A Review of Ethnomedicinal Use, Phytochemistry and Pharmacological Uses, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9032859/pdf/life-12-00479.pdf, [dostęp 02.12.2023 r.] 
2. Jankowiak W., Schaschner K., Surowce roślinne w kosmetyce – fitokosmetyki, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/04/ke2013.4-1.pdf, [dostęp 02.12.2023 r.]
3. Raczuj J. i in., Zawartość Ca, Mg, Fe i Cu w wybranych gatunkach ziół i ich naparach, https://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-article-9d30b14e-c29e-4cef-90b4-7d6b89370eb7/c/04_RPZH_nr_1-2008_33.pdf, [dostęp 02.12.2023 r.]
4. Singh O. i in., Chamomile (Matricaria chamomilla L.): An overview, https://www.phcogrev.com/sites/default/files/PhcogRev-5-9-82.pdf, [dostęp 02.12.2023 r.]
5. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Rumianek lekarski – dlaczego warto mieć go w domowej apteczce, https://www.researchgate.net/publication/288115104_Rumianek_lekarski_-_dlaczego_warto_miec_go_w_domowej_apteczce, [dostęp 02.12.2023 r.]