Wolne rodniki – czym są i jaki mają wpływ na skórę?

Stres oksydacyjny to temat, który często pojawia się podczas dyskusji na temat starzenia skóry. Zdecydowanie nie jest zjawiskiem pozytywnym i może powodować wiele problemów. Wywołują go tzw. wolne rodniki, czyli substancje, które w sposób nieunikniony powstają w naszym organizmie każdego dnia. Jak działają wolne rodniki? Jak skutecznie je zwalczyć? Podpowiadamy!  

Co to są wolne rodniki? 

Wolne rodniki nazywane są również reaktywnymi formami tlenu (RFT) lub oksydantami. To niestabilne cząsteczki, które powstają w wyniku procesów biochemicznych i metabolicznych zachodzących w organizmie.  

• Charakteryzuje je wysoka reaktywność i łatwość wiązania z innymi strukturami,  
• Ich powstawanie w organizmie jest całkowicie normalne i nie ma możliwości zahamowania tego procesu, 
• W pewnych ilościach wolne rodniki są niezbędne, gdyż biorą udział m.in. w skurczach mięśni, wydzielaniu hormonów, walce z infekcjami oraz przekazywaniu sygnałów między komórkami, 
• Problemem jest nadmiar wolnych rodników i jednocześnie zbyt mała ilość antyoksydantów, czyli substancji neutralizujących ich działanie,  
• Nadmiar wolnych rodników prowadzi do stresu oksydacyjnego. 

Jak powstają wolne rodniki? 

Wolne rodniki powstają w wyniku naturalnie zachodzących reakcji, takich jak oddychanie komórkowe. Jest to złożony proces, który przebiega w sposób ciągły w każdej komórce i prowadzi do uwalniania energii w postaci ATP. ATP jest niezbędne do prawidłowego przebiegu kolejnych reakcji biochemicznych, pracy wszystkich narządów, a także skurczów mięśni.  

• W procesie oddychania komórkowego bardzo istotną rolę odgrywają dehydrogenaza NADH oraz oksydaza cytochromowa C. To enzymy, których zadaniem jest przeniesienie parzystej liczby elektronów na tlen.  
• Podczas tego procesu część atomów tlenu „ucieka” z łańcucha oddechowego, posiadając jeszcze nieparzystą liczbę elektronów. To są właśnie wolne rodniki. 
• Wolne rodniki „zabierają” brakujące elektrony z innych związków obecnych w komórce, co wywiera na nią negatywny wpływ. 
• Jeśli równowaga antyoksydacyjna zostanie zaburzona, czyli dojdzie do zbyt dużej produkcji wolnych rodników przy zbyt małej ilości antyoksydantów, reaktywne formy tlenu będą wykazywały negatywny wpływ na komórki, tkanki i narządy. Może to przełożyć się na pogorszenie wyglądu i kondycji skóry, a także większe ryzyko problemów zdrowotnych.  

Co sprzyja powstawaniu wolnych rodników?  

• Nadmierna ekspozycja na słońce, 
• Alkohol, papierosy, 
• Przewlekły stres, 
• Niedobór snu,  
• Niezdrowa, wysokoprzetworzona, prozapalna dieta, 
• Zanieczyszczenia środowiskowe 
• Stres wywołany nadmierną aktywnością fizyczną, 
• Brak aktywności fizycznej.  

Wymienione czynniki zwiększają stres oksydacyjny, dlatego postaraj się ich unikać.  

Wolne rodniki – co powodują? 

Wolne rodniki wywierają negatywny wpływ na skórę i są jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za pojawienie się oznak starzenia. Jak działają wolne rodniki na skórę? 

• Osłabiają naturalną zdolność regeneracyjną skóry. 
• Sprzyjają powstawaniu nowych zmarszczek i pogłębianiu już występujących. 
• Zaburzają syntezę kolagenu, uszkadzają fibroblasty, czyli komórki odpowiedzialne za jego produkcję. 
• Negatywnie wpływają na melanocyty, czyli komórki produkujące melaninę będącą naturalną ochroną przed nadmiernym promieniowaniem UV.  
• Osłabiają naturalną zdolność obronną skóry, narażając ją na działanie bakterii i negatywne działanie czynników zewnętrznych.  

W efekcie tych zmian może dojść do: 

• Przyspieszenia procesów starzenia, 
• Powstawania zmarszczek, 
• Pojawienia się przebarwień, 
• Podrażnień wywołanych słońcem lub innymi czynnikami zewnętrznymi,  
• Problemów z utrzymaniem prawidłowego poziomu nawilżenia.  

Sprawdź kosmetyki nawilżające Physiogel Hypoallergenic, krem do skóry suchej i wrażliwej oraz Cetaphil DA Ultra Krem intensywnie nawilżający. 

Co zwalcza wolne rodniki? 

Organizm posiada swoje własne, skuteczne mechanizmy, które chronią przed rozwojem stresu oksydacyjnego i negatywnym działaniem wolnych rodników. Najważniejszym mechanizmem jest endogenna produkcja enzymów o właściwościach antyoksydacyjnych, takich jak: 

• Dysmutaza ponadtlenkowa, 
• Peroksydaza glutationowa, 
• Katalaza. 

Aby skutecznie zwalczać wolne rodniki, warto wesprzeć organizm również antyoksydantami dostarczanymi z zewnątrz - za pomocą diety, suplementacji oraz odpowiedniej pielęgnacji. Co jeść, aby zmniejszyć stres oksydacyjny? Najważniejsze, naturalne antyoksydanty to: 

• Witamina C. Występuje w świeżych warzywach i owocach, takich jak truskawki, maliny, porzeczki, owoce dzikiej róży, rokitnik, cytrusy, czerwona papryka, brokuły, kapusta, natka pietruszki. Postaraj się jeść minimum 500 g warzyw i owoców dziennie. Sprawdź Witamina C+ Cynk Dr.Max, suplement diety. 
• Witamina A. Jej źródłem są produkty mleczne, jajka, mięso, pomarańczowe i żółte warzywa i owoce, orzechy. Jeśli rzadko spożywasz te produkty, warto rozważyć jej suplementację. Sprawdź Aura Herbals, Witamina A + D3 + E + K2 (ADEK), suplement diety, krople. 
• Witamina E. Występuje głównie w orzechach, pestkach, nasionach i olejach roślinnych. Oprócz włączania jej do diety warto uwzględnić ją jako składnik pielęgnacji skóry. Sprawdź Alantan dermoline, krem ochronny półtłusty z witaminami A+E oraz Vitamin A+E cream Dr.Max, regenerujący krem z witaminą A +E.  
• Cynk. Źródłem tego minerału są owoce morza, ryby, jaja, mięso, orzechy oraz strączki.  
• Selen. Znajdziesz go w orzechach brazylijskich, mięsie, rybach oraz jajach. 
• Likopen. To substancja aktywna występująca głównie w pomidorach. W mniejszych ilościach znajdziesz ją również w papai, różowym grejpfrucie oraz arbuzie. Co ciekawe, ilość likopenu zwiększa się pod wpływem obróbki, dlatego przeciery, koncentraty czy soki pomidorowe zawierają go więcej niż świeże pomidory.  
• Polifenole. To szeroka grupa substancji o silnym działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Występują w fioletowych, ciemnych warzywach i owocach, takich jak jagody, borówki, aronia, bakłażan, czerwona kapusta, a także zielona herbata, kawa i kakao.  

Uwzględniając w swojej diecie produkty będące źródłem naturalnych antyoksydantów, wspomożesz organizm w walce z wolnymi rodnikami i zmniejszysz ich negatywny wpływ. Antyoksydantów warto szukać też w kosmetykach do pielęgnacji. Produkty z witaminami i minerałami antyoksydacyjnymi, koenzymem Q10 czy kwasami (np. kwasem ferulowym) pomogą Ci zadbać o skórę i ochronić ją przed negatywnymi konsekwencjami stresu oksydacyjnego i wolnych rodników.  

Podsumowanie 

Wolne rodniki mogą powodować uszkodzenia komórek i tkanek, co przekłada się na pogorszenie stanu skóry i przyspieszenie jej starzenia. Aby zwalczyć ich negatywne działanie, warto stosować dietę bogatą w antyoksydanty, takie jak witamina C, E i A, cynk, selen, polifenole oraz likopen. Pomocne będzie też stosowanie kosmetyków ze składnikami antyoksydacyjnymi, takimi jak kwas askorbinowy, koenzym Q10 czy kwasy organiczne.  

Źródła:

1. Wnęk D., Wolne rodniki (reaktywne formy tlenu), https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/334093,wolne-rodniki-reaktywne-formy-tlenu [dostęp: 08.05.2024]
2. Sarniak A., Lipińska J., Tytman K., Endogenne mechanizmy powstawania reaktywnych form tlenu, https://phmd.pl/api/files/view/117037.pdf [dostęp: 08.05.2024]
3. Czajka A., Wolne rodniki tlenowe a mechanizmy obronne organizmu, https://jms.ump.edu.pl/uploads/2006/6/582_6_75_2006.pdf [dostęp: 08.05.2024]
4. Nowak A., Zielonka J., Turek M., Wpływ przeciwutleniaczy zawartych w owocach na proces fotostarzenia się skóry, Postępy Fitoterapii, 2014.