Dieta lekkostrawna – na czym polega i kto może ją stosować?

Dieta lekkostrawna to model żywienia polecany osobom z problemami ze strony układu pokarmowego. Jej celem jest wsparcie procesu leczenia i odciążenie narządów objętych chorobą. Polega na doborze odpowiednich produktów spożywczych i zastosowaniu technik obróbki kulinarnej ułatwiających proces trawienia. Jak zaplanować dietę lekkostrawną? W jakich przypadkach należy ją zastosować? Co można jeść, a czego unikać? Wyjaśniamy! 

Co to jest dieta lekkostrawna? 

Dieta lekkostrawna, nazywana też łatwostrawną, bazuje na zasadach zdrowego odżywiania i dostarcza wszystkie niezbędne składniki odżywcze w zalecanych proporcjach. Istotną modyfikacją w tej diecie jest wprowadzenie do jadłospisu produktów, których trawienie nie obciąża układu pokarmowego. Poza doborem odpowiednich pokarmów duże znaczenie ma sposób przygotowywania posiłków. 

Dieta lekkostrawna może być kontynuowana tak długo, jak wymaga tego stan zdrowia, pod warunkiem że jest właściwie zbilansowana. Ze względu na pewne ograniczenia żywieniowe ten typ diety powinien być omówiony i stale monitorowany przez dietetyka. Dzięki temu spada ryzyko wystąpienia ewentualnych niedoborów pokarmowych. 

Dowiedz się, jak w praktyce wygląda dieta niskowęglowodanowa. 

Dieta lekkostrawna – dla kogo? 

Dieta lekkostrawna jest szczególnie polecana dla osób zmagających się z różnymi problemami układu pokarmowego. Warto ją zastosować w takich przypadkach, jak: 

• refluks, 
• nowotwory, 
• zatrucia pokarmowe, 
• choroby zębów i jamy ustnej, 
• wrzody żołądka i dwunastnicy, 
• nieswoiste choroby zapalne jelit, 
• infekcje przebiegające z biegunką i wymiotami, 
• zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego. 

Wskazaniem do zastosowania diety lekkostrawnej są również wszelkie infekcje przebiegające z gorączką. W tym okresie organizm koncentruje się na zwalczaniu patogenów i ustabilizowaniu stanu zdrowia. Trawienie ciężkostrawnych pokarmów wymagałoby znacznych nakładów energii, co mogłoby utrudniać proces zdrowienia. 

Ten model żywienia rekomendowany jest również osobom starszym, u których wraz z wiekiem dochodzi do zaburzeń trawienia i rozwoju różnych chorób obejmujących narządy jamy brzusznej. Sprawdź, jak powinna wyglądać odpowiednio zbilansowana dieta lekkostrawna dla seniora. 

Dieta lekkostrawna stosowana jest także: 

• Po zabiegach i operacjach,  
• U chorych po przebytym zawale serca,  
• U osób zmagających się z chorobami nerek i dróg moczowych. 

Zasady diety lekkostrawnej 

Istnieje kilka kluczowych zasad, których przestrzeganie jest niezbędne, aby dieta lekkostrawna przyniosła oczekiwane rezultaty. Oto najważniejsze z nich: 

• Nie spożywaj alkoholu. 
• Unikaj tłustych pokarmów. 
• Ogranicz spożycie błonnika. 
• Wyeliminuj z diety ostre przyprawy. 
• Zadbaj o spokojną atmosferę podczas jedzenia. 
• W miarę możliwości wybieraj pokarmy o miękkiej konsystencji. 
• Twoje posiłki powinny mieć umiarkowaną temperaturę. Unikaj jedzenia bardzo gorących dań. 
• Gotuj produkty wymagające obróbki termicznej do miękkości. Ogranicz dania ze składnikami al dente. 
• W ciągu dnia spożywaj 4-6 niewielkich objętościowo posiłków w zbliżonych odstępach czasowych. 
• Pamiętaj o nawodnieniu. W ciągu dnia wypijaj ok. 1,5-2 l płynów. Sięgaj po wodę, słabe napary ziołowe i herbaty bez cukru, zupy czy kawę zbożową. 
• Unikaj smażenia, wędzenia, grillowania i duszenia z dużą ilością tłuszczu. Zamiast tego, wybieraj gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, pieczenie w folii lub pergaminie, duszenie bez obsmażania. 

Sprawdź, jak zbilansować dietę wegetariańską. 

Dieta lekkostrawna – co jeść? 

Komponując lekkostrawne posiłki, pamiętaj o tym, aby były bogate odżywczo. Osłabiony organizm potrzebuje odpowiedniej ilości składników odżywczych, które wspomogą proces regeneracji i przyspieszą powrót do zdrowia. Oto, jakie produkty powinny znaleźć się w diecie lekkostrawnej: 

• Strączki i ich przetwory – tofu i napój sojowy, 
• Jajka – na miękko, w koszulkach, jajecznica na parze, 
• Przyprawy – suszone zioła, sok z cytryny, pietruszka, koperek, rzeżucha, 
• Słodycze – kisiele, budynie, galaretki owocowe, herbatniki, biszkopty, miód, kakao, ciemna czekolada, 
• Mięso – gotowane, pieczone, bez skóry np. kurczak, indyk, cielęcina, chuda wołowina, chude wędliny, 
• Tłuszcze – oleje roślinne np. Olej Lniany tłoczony na zimno Linumvital, masło klarowane, margaryny miękkie, 
• Ryby – większość gatunków ryb słodkowodnych i morskich, takich jak np. dorsz, sola, łosoś, sandacz, szczupak w formie pieczonej, gotowanej lub zup, 
• Nabiał – polecane są produkty mleczne do 2% tłuszczu, takie jak np. mleko, jogurty, kefiry, maślanki, mozzarella light, serek wiejski, twaróg, 
• Produkty zbożowe – bułki i chleb z białej mąki, biały ryż, biały makaron, sucharki, wafle ryżowe, płatki owsiane błyskawiczne, amarantus, komosa ryżowa, kasza jaglana, jęczmienna, kukurydziana. 

Sprawdź także polecaną przez nas ekologiczną zdrową żywność: BioLife, ekologiczna Żurawina suszona, BioLife, ekologiczna Kasza Bulgur i BioLife płatki gryczane. 

Jakie owoce na diecie lekkostrawnej można spożywać? 

Będąc na diecie lekkostrawnej, możesz spożywać owoce. Wybieraj te, które w jak najmniejszym stopniu obciążają układ pokarmowy. Są to np.: 

• jabłka, 
• morele, 
• melony, 
• banany, 
• borówki, 
• brzoskwinie. 

Wymienione owoce spożywaj w formie rozdrobnionej, np. jako mus lub koktajl. Sprawdzą się także jako dodatek do dań obiadowych, np. pierogów, naleśników czy knedli. Owoce nadadzą się również do przygotowania dżemów i słodkich sosów. 

Jakie warzywa na diecie lekkostrawnej warto uwzględniać? 

Stosując dietę lekkostrawną, nie można pomijać warzyw. Część z nich zawiera spore ilości błonnika, który może podrażniać przewód pokarmowy. Najlepiej sięgać po produkty wyróżniające się niewielką zawartością tego składnika. Są to m.in.: 

• seler, 
• dynia, 
• buraki, 
• sałata, 
• cukinia, 
• brokuły, 
• kabaczki, 
• ziemniaki, 
• marchewka, 
• korzeń pietruszki, 
• pomidor bez skórki. 

Dieta lekkostrawna – produkty zakazane 

Z diety lekkostrawnej wyklucz wszystkie pokarmy przetworzone, wzdymające, zawierające duże ilości tłuszczu i błonnika. Są to m.in.: 

• Grzyby – wszystkie, 
• Jajka – jajecznica, sadzone, 
• Ryby – przetworzone, np. w oleju, puszkowane czy wędzone, 
• Orzechy, nasiona i pestki – wszystkie, także masło orzechowe, mąki z orzechów, 
• Tłuszcze – smalec, margaryny twarde, słonina, olej palmowy, olej kokosowy, 
• Strączki – wszystkie, wyroby ze strączków, np. pasty kanapkowe, mąki i makarony, 
• Mięso – wieprzowina, tłusta wołowina, podroby, kaczka, gęś, baranina, wyroby mięsne, 
• Warzywa – czosnek, por, cebula, warzywa kapustne, ogórki, rzodkiewka, warzywa marynowane i kiszone, 
• Owoce – gruszki, czereśnie, porzeczki, winogrona, cytrusy, z pestkami, suszone, kandyzowane, w zalewie, 
• Napoje – mocna kawa i herbata, napoje energetyczne, alkohol, woda gazowana, słodkie napoje gazowane, 
• Nabiał – pełnotłusty nabiał, tłuste sery, mleko skondensowane, ser feta, śmietana, sery pleśniowe, słodkie desery mleczne, 
• Przyprawy – gotowe mieszanki przypraw, kostki rosołowe, majonez, musztarda, ocet, maggi, pieprz, chilli, curry, gotowe sosy, 
• Produkty zbożowe – pieczywo pełnoziarniste, brązowy ryż, brązowy makaron, płatki zbożowe, otręby, pumpernikiel, pieczywo cukiernicze, musli, kasza gryczana, bulgur, pęczak. 

Co pić na diecie lekkostrawnej? 

Podstawowym źródłem płynów na diecie lekkostrawnej powinna być woda niegazowana. Dodatkowo w diecie możesz uwzględnić także: 

• zupy, 
• mleko do 2%, 
• słabą herbatę, 
• buliony warzywne, 
• herbatę owocową, 
• smoothie owocowo-warzywne, 
• napoje roślinne bez dodatku cukru, 
• koktajle mleczne z mlekiem do 2%, 
• soki owocowe (z dozwolonych owoców), 
• soki warzywne (z dozwolonych warzyw), 
• napary ziołowe takie jak np. Napar ziołowy Melisa Dr.Max. 

Wypróbuj też naturove młody jęczmień 100%. 

Dieta lekkostrawna – podsumowanie 

Dieta lekkostrawna to uniwersalny model żywienia zalecany osobom zmagającym się ze schorzeniami układu pokarmowego, infekcjami przebiegającymi z gorączką, a także seniorom i rekonwalescentom po zabiegach. Jej głównym celem jest dostarczenie osłabionemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, jednocześnie nie obciążając chorych narządów i nie wywołując dolegliwości trawiennych. Warto pamiętać, że wszelkie zmiany w diecie mające na celu wsparcie leczenia, powinny być skonsultowane z dietetykiem. Specjalista pomoże skomponować plan żywieniowy dostosowany do stanu zdrowia i indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Źródła:

1. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydanie III uzupełnione, wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2007.
2. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Dieta Lekkostrawna, https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2023/11/zalecenia_dietetycy_dieta-lekkostrawna-28.11.2023.pdf, [dostęp 24.05.2024 r.]
3. Schlegel-Zawadzka M., Leczenie żywieniowe pacjentów jako proces postępowania terapeutycznego, https://bibliotekanauki.pl/articles/1033800, [dostęp 24.05.2024 r.]