Żeń-szeń – zastosowanie, działanie, właściwości

Żeń-szeń to roślina o wieloletniej tradycji. Ze względu na wszechstronny wpływ na organizm nazywa się ją korzeniem życia. Stosowana regularnie pomaga wzmocnić odporność, poprawia pamięć i koncentrację oraz zwiększa poziom energii. Znajduje zastosowanie również w pielęgnacji skóry, hamując pierwsze oznaki starzenia. Jak należy stosować żeń-szeń i jakie są pozostałe właściwości rośliny? Wszystko wyjaśniamy w poniższym artykule! 

Żeń-szeń – właściwości  

Żeń-szeń (Panax ginseng C.A. Meyer) jest to roślina z rodziny araliowatych. W celach leczniczych, spożywczych oraz do produkcji suplementów i kosmetyków wykorzystuje się przede wszystkim jego korzeń.

W żeń-szeniu obecne są liczne składniki odżywcze i związki biologicznie czynne, takie jak np.: 

• Peptydy, 
• Saponiny, 
• Witamina C, 
• Witamina E, 
• Aminokwasy, 
• Ginsenozydy, 
• Polisacharydy, 
• Olejki eteryczne, 
• Witamina B1 i B2, 
• Składniki mineralne: fosfor, potas, wapń, magnez, żelazo, mangan, cynk, miedź. 

Żeń-szeń jest szczególnie popularny w krajach azjatyckich. Od lat stosuje się go w tamtejszej medycynie ludowej jako preparat wspierający funkcje kognitywne i sprawność seksualną. Przeprowadzone w ostatnich latach badania naukowe dostarczają dowodów na poparcie tych założeń. Jakie właściwości żeń-szenia są nam znane? 

• Łagodzi stany zapalne organizmu – za efekt ten odpowiadają obecne w żeń szeniu ginsenozydy. Związki redukują poziom cytokin prozapalnych, dzięki czemu stanowią ochronę przed rozwojem chorób, których podłożem jest przewlekły stan zapalny. 
• Reguluje poziom cholesterolu – ginsenozydy obecne w żeń-szeniu wykazują właściwości zbliżone do statyn. Obniżają wysoki cholesterol, chroniąc tym samym układ krążenia przed rozwojem miażdżycy. Co więcej, żeń-szeń podnosi poziom tzw. dobrego cholesterolu HDL. Poznaj też pozostałe zioła obniżające cholesterol. 
• Potencjalnie wspiera erekcję – niektórzy badacze sugerują, że żeń-szeń może wspierać erekcję głównie ze względu na obecność tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne. Jednakże w tej kwestii badania naukowe są niejednoznaczne. 
• Wspiera pamięć i pracę mózgu – związki obecne w żeń-szeniu chronią mózg i układ nerwowy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Dzięki temu zapobiegają chorobom neurodegeneracyjnym i wspierają funkcje kognitywne. Ponadto żeń-szeń łagodzi skutki stresu i poprawia samopoczucie. 
• Wzmacnia układ odpornościowy – żeń-szeń stymuluje komórki układu odpornościowego, a także wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe, chroniąc tym samym przed rozwojem różnego rodzaju infekcji. 
• Zmniejsza poziom cukru we krwi – stosowanie żeń-szenia wpływa na obniżenie poziomu glukozy na czczo, a także zwiększa wrażliwość na insulinę u osób z cukrzycą typu II. 

Żeń-szeń uznawany jest za silny adaptogen. Adaptogeny to rośliny lub grzyby, które wzmacniają odporność organizmu na stres i ułatwiają mu adaptację do zmiennych warunków środowiska.  

Sprawdź np. SFD Żeń-szeń + Guarana lub Olimp Gold Żeń-szeń Complex, suplement diety. 

Żeń-szeń – zastosowanie  

Preparaty z żeń-szeniem są dostępne w kilku formach. Najczęściej jako suplementy diety w tabletkach lub kapsułkach. Zobacz np. Naturell Żeń-szeń, suplement diety lub Herbapol Żeń-szeń, suplement diety. 

Sklepy ze zdrową żywnością i drogerie oferują wysuszony i częściowo rozdrobniony korzeń żeń-szenia. Roślina w takiej postaci ma kilka zastosowań. 

• Z korzenia można przygotować prozdrowotny napar. Wystarczy 1 łyżeczkę suszu zalać gorącą wodą i parzyć przez ok. 10-15 minut. 
• Korzeń nadaje się też do przygotowania nalewki. Potrzebnych jest tu ok. 50 g wysuszonego korzenia, 500 ml spirytusu 70% i opcjonalnie miód. Korzeń zalej spirytusem i odstaw na ok. 4 tygodnie. 
• Warto wspomnieć też o mało znanym, ale ciekawym sposobie na wykorzystanie żeń-szenia – żuciu korzenia. W ciągu dnia zaleca się żuć ok. 1 g korzenia przez ok. 15 minut. 

Sprawdź też ziołowe tabletki na uspokojenie. 

Żeń szeń w kosmetyce 

Od wieków żeń-szeń uznawany jest też za cenny składnik do pielęgnacji skóry twarzy i ciała zwłaszcza w krajach Azji. Nic dziwnego, że wiele koreańskich kosmetyków, słynących na świecie z wyjątkowej skuteczności, zawiera wyciągi i ekstrakty z tej rośliny. Obecnie coraz więcej zachodnich producentów kosmetyków zaczyna doceniać wyjątkowe właściwości żeń-szenia i wzbogaca nim swoje preparaty. W jaki sposób wpływa on na stan naszej skóry? 

• Wygładza zmarszczki, 
• Zmniejsza opuchliznę, 
• Rozjaśnia przebarwienia,
• Redukuje zmiany zapalne na skórze,
• Wspiera produkcję kolagenu w skórze, 
• Jako roślina o działaniu antyoksydacyjnym chroni komórki skóry przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników. 

Żeń-szeń znajdziesz w kremach i serach do twarzy, a także balsamach do ciała, produktach myjących czy peelingach. Zobacz np. Orientana, naturalny peeling do twarzy, żeń-szeń i papaja. Mężczyźni również mogą korzystać z dobroczynnego wpływu żeń-szenia na zdrowie skóry. Sprawdź Orientana For Men Przeciwzmarszczkowy krem do twarzy Bambus i żeń-szeń. 

Żeń-szeń w ciąży 

Kobiety w ciąży powinny zrezygnować ze spożywania żeń-szenia. Roślina ma negatywny wpływ na płód – związki obecne w korzeniu żeń szenia mogą zahamować rozwój dziecka. Co więcej, ze względu na swoje właściwości przeciwzakrzepowe zwiększa ryzyko wystąpienia krwotoku podczas porodu. 

Żeń-szeń – przeciwwskazania  

Żeń-szeń, powszechnie stosowany jako suplement diety, słynie z licznych prozdrowotnych właściwości. Jednak nie jest odpowiedni dla wszystkich. W jakich przypadkach należy z niego zrezygnować? Oto przykłady: 

• Nadciśnienie tętnicze, 
• Ciąża i karmienie piersią, 
• Wiek poniżej 18. roku życia, 
• Stany przed- i pooperacyjne, 
• Podwyższony poziom kortyzolu, 
• Choroby psychiczne, np. schizofrenia, 
• Schorzenia hormonozależne, np. rak piersi, endometrioza, 
• Przyjmowanie leków rozrzedzających krew (np. warfaryna), przeciwcukrzycowych, moczopędnych, na nadciśnienie, wpływających na układ odpornościowy i układ nerwowy. 

Żeń szeń – skutki uboczne 

Spożywanie żeń-szenia w nadmiarze i przez dłuższy okres może wiązać się z wystąpieniem określonych skutków ubocznych. Są to m.in.: 

• Nudności, 
• Biegunka, 
• Rozdrażnienie, 
• Zmiany skórne, 
• Bóle i zawroty głowy, 
• Problemy z zasypianiem, 
• Przyspieszone bicie serca, 
• Rozregulowanie cyklu menstruacyjnego. 

Długotrwałe przyjmowanie żeń-szenia może prowadzić do zmniejszenia efektywności. Specjaliści zajmujący się tematyką zdrowotną zalecają stosowanie preparatów z żeń-szeniem maksymalnie przez 3 miesiące, aby uniknąć potencjalnych skutków ubocznych i zapewnić optymalne działanie. Po tym czasie należy zrobić kilkutygodniową przerwę w suplementacji. 

Żeń-szeń – podsumowanie 

Korzeń żeń-szenia to jeden z chętniej stosowanych preparatów na poprawę pamięci i koncentracji. Poza swoim wpływem na układ nerwowy wspiera dodatkowo odporność oraz pomaga regulować poziom cukru i cholesterolu we krwi. Pamiętaj, że żeń-szeń nie jest odpowiedni dla każdego. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży oraz osoby przyjmujące leki na choroby układu krążenia. Zanim zdecydujesz się na przyjmowanie żeń-szenia, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Źródła:

1. Cecarini V. i in., Role of Panax ginseng and ginsenosides in regulating cholesterol homeostasis, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212429223009070, [dostęp 03.04.2024 r.]
2. Im D. S., Pro-Resolving Effect of Ginsenosides as an Anti-Inflammatory Mechanism of Panax ginseng, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32183094/, [dostęp 03.04.2024 r.]
3. Kang S., Min H., Ginseng, the 'Immunity Boost': The Effects of Panax ginseng on Immune System, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3659612/, [dostęp 03.04.2024 r.]
4. Lee J. H. i in., Comparison of mineral compositions between ginseng and ginseng-alcoholic beverages, http://www.ifrj.upm.edu.my/23%20(02)%202016/(31).pdf, [dostęp 03.04.2024 r.]