Jak odstawić dziecko od karmienia piersią?

Odstawienie od piersi bywa trudne zarówno dla mamy, jak i dla dziecka.  Nie pomaga fakt, że brakuje jakichkolwiek wytycznych czy schematów, które byłyby dla kobiet jasną informacją, kiedy i jak należy to zrobić. To etap przebiegający bardzo indywidualnie i intuicyjnie, a często również emocjonalnie. Poznaj sposoby na odstawienie dziecka od karmienia piersią, które pomogą Ci się do tego przygotować.  

Kiedy odstawić dziecko od karmienia piersią?

Niestety na to pytanie nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi. 

• Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia dzieci powinny być karmione wyłącznie piersią przez pierwsze 6. miesięcy życia. 
• Po upływie tego czasu zaleca się stopniowe rozszerzanie diety dziecka z jednoczesną kontynuacją karmienia piersią do ukończenia 1., a nawet 2. roku życia. Aby ułatwić ten proces, możesz wybierać różnorodne zupki dla dzieci w formie słoiczków, kaszki dla dzieci, np. Moja Pierwsza Kaszka mleczno-ryżowa malinowa BoboVita. Pomocne mogą być także kolorowe naczynia dla dzieci.

Maksymalny czas karmienia mlekiem matki nie został ustalony i przyjmuje się, że odstawienie dziecka od piersi powinno mieć miejsce w momencie, kiedy kobieta i maluch są na to gotowi i tego potrzebują. Po czym to rozpoznać?

• Może zdarzyć się sytuacja, kiedy dziecko samo zadecyduje o zakończeniu karmienia piersią, co potocznie nazywane jest samoodstawieniem. Dla niektórych kobiet to wręcz idealne rozwiązanie, u innych może jednak budzić smutek i poczucie odrzucenia. Skąd wiadomo, że dziecko nie chce już piersi? Przestaje się jej domagać, odwraca głowę, chętnie je z butelki lub sięga po pokarmy stałe. Ważne, aby w takiej sytuacji nie zmuszać do jedzenia z piersi i pozwolić na samodzielne zakończenie tego etapu. Dotyczy to jednak wyłącznie dzieci powyżej 1. roku życia, które prawidłowo się rozwijają, a rozszerzanie ich diety nie stanowi problemu. W przypadku kilkumiesięcznych maluchów odmowa piersi powinna być skonsultowana z lekarzem.
• Odstawianie od piersi często zaczyna się również w momencie, kiedy mama wraca do pracy i niemożliwe jest dalsze karmienie na żądanie. Może to być dobry czas na stopniowe przyzwyczajanie dziecka do nowej sytuacji i zakończenia pewnego etapu. Pamiętaj jednak, że do ukończenia 12. miesiąca życia mleko (kobiece lub mleka modyfikowane) powinno być głównym elementem diety dziecka. Jeśli przestaniesz karmić przed upływem tego czasu, włącz mieszanki po konsultacji z lekarzem. Możesz wypróbować np. mleko w proszku następne oparte na mleku kozim od 6 miesiąca życia Capricare 2 lub mleko następne bez oleju palmowego dla niemowląt od 6 do 12 miesiąca Bebelo 2 Dr. Max.

Kiedy najpóźniej należy odstawić dziecko od piersi? Nie ma żadnej medycznej granicy wyznaczającej maksymalny czas karmienia piersią. Wśród niektórych kobiet panuje przekonanie, że po 12. miesiącach ich mleko nie ma już większych wartości i nie ma sensu karmić nim dziecka. Nie jest to jednak prawdą mimo że skład mleka się zmienia, wciąż dostarcza wartościowych składników, m.in. przeciwciał, korzystnie wpływających na układ immunologiczny. W związku z tym, karmienie nawet starszych dzieci może przynieść im korzyści zdrowotne. Nie można też zapominać o emocjonalnej i psychologicznej funkcji karmienia piersią. Jedzenie dla dziecka to nie tylko zaspokajanie głodu, ale też potrzeby bliskości i więzi z rodzicem.  Dlatego nie poddawaj się presji otoczenia i odstawianie od piersi dopasuj do sytuacji swojej rodziny.

Jak skutecznie odstawić dziecko od piersi?

Jeśli to tylko możliwe powinien być to proces, do którego dobrze przygotujesz siebie i dziecko.  Nagłe odstawienie od karmienia piersią, przeprowadzone z dnia na dzień, nie jest wskazane, ponieważ wiąże się z dużym stresem, niepokojem i innymi negatywnymi emocjami. Oczywiście są sytuacje, kiedy jest to niezbędne np. choroba lub konieczność nagłego wyjazdu mamy, jednak na tyle, na ile to możliwe, odstawianie od piersi należy traktować jako proces. Sprawi to również, że laktacja będzie możliwa do utrzymania i zmniejszy prawdopodobieństwo wystąpienia bólu, dyskomfortu czy nawału pokarmu. Do wspomagania odciągania pokarmu można wykorzystać np. kompresy żelowe Lansinoh Therapearl.

• Odstawianie od piersi warto zacząć od ograniczania liczby karmień o 1 co kilka dni. To najbardziej bezpieczne i naturalne postępowanie, które daje i mamie, i dziecku czas na adaptację do zmian, bez dużego stresu. W wielu sytuacjach pozwala również na zaplanowanie przyszłych wydarzeń. Jeśli wiesz, że za 3 miesiące czeka Cię wyjazd bez dziecka, proces odstawiania warto zacząć odpowiednio wcześnie, a nie na ostatnią chwilę. 
• Zaprzestając karmienia, trzeba pamiętać o tym, że dla dziecka jest to nie tylko pożywienie, ale również sposób na uspokojenie, budowanie bliskości. Dlatego, odstawiając je od piersi, te potrzeby należy zaspokoić w inny sposób. Wspólne zabawy, czytanie książek, przytulanie i inne aktywności są bardzo ważne, aby dziecko nie czuło się tak, jakby traciło mamę. 
• Podczas odstawiana od piersi warto zadbać o to, aby stale odwracać uwagę dziecka, unikać jego kontaktu z klatką piersiową mamy i zasłaniać piersi np. bluzkami z wyższym dekoltem. Można też zacząć inaczej podnosić dziecko, tak aby wzięcie na ręce nie przypominało mu o jedzeniu. 
• Dodatkowo ograniczania karmienia nie zaleca się zaczynać od najważniejszego i ulubionego karmienia w ciągu dnia. Dla niektórych dzieci jest to karmienie nocne, dla innych poranne. Zakończenie tych karmień warto zaplanować na sam koniec, kiedy dziecko będzie już zaadaptowane do zmian. 
• Nie poleca się również odstawiania piersi w czasie, kiedy dziecko zaczęło ząbkować, choruje lub gorzej się czuje. Te sytuacje wiążą się z dużym stresem, dlatego wprowadzanie tak ważnych zmian, jak ograniczanie karmień piersią lepiej zachować do momentu, aż maluch poczuje się lepiej.

Jak odstawić dziecko od nocnego karmienia piersią?

Odstawienie dziecka od karmienia piersią w nocy jest często najtrudniejsze. Dla dziecka to nie tylko zaspokojenie głodu, ale też ukojenie, uspokojenie i przygotowanie do snu, dlatego warto zacząć od dokładnej obserwacji malucha, aby wyczuć, czy pobudki w nocy są związane z fizjologicznym głodem, czy potrzebą emocjonalną. Być może pomocne będzie włączenie dodatkowego, niewielkiego posiłku w ciągu dnia lub zaplanowanie nowych wspólnych rytuałów przed snem, takich jak spokojne zabawy, czytanie książki, czy dłuższa kąpiel. Najlepiej też nie proponować dziecku piersi, jeśli samo się jej nie domaga. Odstawianie od nocnego karmienia piersią to również dobry moment na zaangażowanie w cały proces taty, który może wstawać w nocy do dziecka i starać się odwracać jego uwagę. 

Jak odstawić dziecko od karmienia piersią, gdy nie chce butelki?

Przyczyn niechęć do butelki może być bardzo wiele. Warto zacząć od odpowiedniego dobrania butelki dla dzieci oraz dopasowania smoczka. Na samym początku odstawiania od piersi można zaproponować dziecku taki, który kształtem przypomina brodawkę. Zacznij też od podawania w butelce swojego, odciągniętego wcześniej pokarmu. Pozwoli to maluchowi na przyzwyczajenie się do znajomego smaku w nowym wydaniu. Do karmienia butelką warto układać dziecko tak, jak do karmienia piersią, co wywoła w nim znane, pozytywne skojarzenia. Warto wypróbować smoczek antykolkowy na butelkę o wolnym przepływie 1m+ Avent Classic bez bisfenolu A oraz butelkę dla niemowląt 6m+ Avent Natural. 

Ile trwa odstawienie dziecka od piersi?

Odstawianie od piersi to proces wymagający czasu, a to jak długo potrwa, zależy od wielu czynników m.in.: 

• Więzi między kobietą i dzieckiem,
• Ich samopoczucia, 
• Stanu zdrowia, 
• Rozszerzania diety, 
• Rytmu dnia i wielu innych sytuacji losowych. 

Wartozaplanować sobie na to minimum 2-3 tygodnie, pamiętając jednak, że nie jest to żaden wyznacznik, a niektóre dzieci mogą potrzebować mniej lub więcej czasu. 

Podsumowanie 

Nie ma uniwersalnych sposobów na to, jak i kiedy odstawić dziecko od piersi, które sprawdzą się u wszystkich. To proces o bardzo indywidualnym przebiegu, któremu często towarzyszy wiele emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Najważniejsze, aby nie traktować go jak wyścigu i nie ulegać presji otoczenia. Każdy czas i sposób odstawienia od piersi będzie dobry, jeśli służy mamie i dziecku.

Źródła:

1. Żukowska-Rubik M. Dokarmianie dzieci karmionych piersią  kiedy, czym i jak, Standardy Medyczne Pediatria, R. 11 (2013), s. 189-199
2. Grueger B. Weaning from the breast. Paediatr Child Health, R. 18, nr 4 (2013) 
3. https://www.nct.org.uk/baby-toddler/feeding/practical-tips/how-do-i-stop-breastfeeding [dostęp: 06.01.2023]