Selen
Selen – znaczenie dla organizmu
Wśród ważnych dla zdrowia mikroelementów takich jak minerałyselen to wyjątkowo silny przeciwutleniacz. Chroni komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym wywoływanym przez toksyny oraz wolne rodniki. Dzięki temu selen wspomaga funkcjonowanie zarówno układu odpornościowego, jak i niezbędnych dla życia narządów: serca oraz tarczycy. Ponieważ pierwiastek ten wspiera układ nerwowy i funkcjonowanie poznawcze, może pomagać w leczeniu depresji. Selen wymienia się także jako składnik ważny dla prawidłowego funkcjonowania enzymów, wspomagający leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów i astmy oskrzelowej.
Zapotrzebowanie na selen
W przypadku osób dorosłych zapotrzebowanie na selen wynosi 55 µg pierwiastka na dobę. Wzrasta ono jednak u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią – mogą one suplementować do 70 µg selenu każdego dnia. W przypadku dzieci selen dawkowany jest zależnie od wieku:
- od narodzin do 12 miesięcy: od 15 do 20 µg,
- 1-3 lat 20 µg,
- 4-9 lat 30 µg,
- 10-12 lat 40 µg,
- powyżej 14 lat 55 µg.
Aby mieć pewność co do bezpieczeństwa przyjmowanej dawki selenu, należy wykonać badania krwi pod kątem obecności tego pierwiastka w organizmie. Suplementację selenu zalecamy również konsultować z lekarzem.
Selen – jakie są objawy niedoboru?
Potencjalny objaw niedoboru selenu to słaba kondycja włosów i paznokci. Ponieważ niedobór pierwiastka powoduje zaburzenia układu nerwowego, może wiązać się z gorszym nastrojem oraz problemami z pamięcią i koncentracją. Inne objawy niedoboru to nudności, potliwość i wymioty oraz charakterystyczny, nieprzyjemny oddech. Zbyt mała ilość selenu w organizmie, może powodować również: problemy w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy, na przykład jej stany zapalne, a także niewydolność serca.
Niedobór selenu – długoterminowe konsekwencje dla zdrowia
Selen zmniejsza stres oksydacyjny w organizmie, czym zapobiega uszkodzeniom DNA komórek. W sytuacji jego niedoboru wzrasta zatem ryzyko wystąpienia niektórych chorób nowotworowych, takich jak rak:
- piersi,
- płuc,
- jelita grubego,
- prostaty.
Wśród długoterminowych konsekwencji niedoboru selenu wymieniane są również choroby tarczycy: Hashimoto oraz jej niedoczynność.. Zbyt niskie stężenie selenu w organizmie powiązano też z częstszym występowaniem chorób neurodegeneracyjnych, między innymi z chorobą Alzheimera i Parkinsona, a także ze stwardnieniem rozsianym.
Nadmiar selenu – czym się objawia?
Zbyt duża ilość selenu w organizmie powoduje zagrażające życiu zatrucie. Co istotne, do nagromadzenia tego pierwiastka prowadzi nie tylko błędna suplementacja, ale również spożycie zbyt dużej ilości orzechów brazylijskich (są bogatym źródłem selenu). Nadmiar selenu w organizmie najczęściej sugerują:
- zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- ból mięśni,
- drgawki,
- stany depresyjne,
- zaczerwienienie twarzy,
- wypadanie włosów.
Skrajnie wysoki poziom selenu w organizmie może wywołać zawał serca lub niewydolność nerek. Z tego powodu nie należy bagatelizować wcześniejszych objawów.
Naturalne źródła selenu
Selen występujący w żywności jest dobrze przyswajalny przez organizm, a zatem warto sięgać po żywność, stanowiącą jego naturalne źródło. Jeśli nie posiadasz ku temu indywidualnych przeciwwskazań, do uzupełniania podaży na selen w zupełności powinna wystarczyć zdrowa dieta. Najwięcej selenu zawierają przede wszystkim orzechy brazylijskie, jednak selen występuje także w innych pokarmach, takich jak:
- łosoś,
- tuńczyk,
- mięso: wołowe i z indyka,
- jajka,
- ryż.
Suplementacja selenu w tabletkach posiada atut w przyjmowaniu pierwiastka w kontrolowanych dawkach. Trudniej zweryfikować to, na przykład jedząc orzechy brazylijskie.
Selen – kiedy suplementować?
Ponieważ niedobór selenu ściśle wiąże się ze stresem oksydacyjnym, częściej doświadczają go osoby przewlekle chore, na przykład z chorobami serca, nowotworami, Alzheimerem lub po udarach. Suplementację selenu można rozważyć także przy stresującym trybie życia lub gdy pali się papierosy czy nadużywa alkoholu. Zanim sięgniesz po zawierający selen suplement, warto zbadać poziom tego pierwiastka w organizmie. Przy potwierdzonym wynikami badania krwi niedoborze możesz kupić na przykład selen w tabletkach.
Suplementacja selenu z cynkiem – czy jest korzystna?
Chociaż selen i cynk występują razem w niektórych suplementach, odradza się ich jednoczesne przyjmowanie. Selen i cynk stanowią pierwiastki antagonistyczne, co oznacza, że neutralizują swoje działanie. Wówczas suplementacja nie przynosi żadnego efektu. Z tego powodu selen i cynk najlepiej przyjmować o różnych porach, na przykład selen rano, a cynk wieczorem. Przyswajalność selenu zwiększa natomiast witamina C, którą zaleca się stosować z tym pierwiastkiem.