Ząbkowanie u niemowląt – jak rozpoznać objawy oraz jak pomóc dziecku?

Ząbkowanie to trudny czas dla dziecka i rodziców. Każdy maluch przechodzi ten etap inaczej. W naszym poradniku znajdziesz wiele praktycznych porad i wskazówek, które pomogą Twojemu maluszkowi. Przeczytaj koniecznie!

Jak rozpoznać ząbkowanie?

Ząbkowanie, czyli wyrzynanie się zębów, to naturalny etap rozwoju. Jest niezbędny do funkcjonowania malucha w kolejnych okresach życia oraz przyjmowania pokarmów stałych. Wielu rodziców bardzo objawia się tego momentu ze względu zmiany zachowania, występujące u dzieci.  Sprawdź, jak rozpoznać ząbkowanie i poznaj sposoby, które przyniosą ulgę maleństwu.

• Pamiętaj, że ząbkowanie to etap bardzo indywidualny i u każdego dziecka może przebiegać nieco inaczej. Nie nastawiaj się więc na najgorsze! Zdarza się, że pociecha przechodzi ząbkowanie bardzo łagodnie. Niektórzy rodzice rozpoznają, że dziecko ząbkuje dopiero po zauważeniu prześwitów pierwszych wyrzynających się z dziąseł zębów.
• Najczęściej jednak ząbkowanie trudno przegapić, ponieważ wyrzynające się zęby powodują u malucha rozdrażnienie, płaczliwość, problemy ze snem, wzmożone ślinienie. Dodatkowo dziąsła stają się opuchnięte i bolesne.
• Takie objawy są normalne i poza domowymi sposobami mającymi na celu ulżenie maluchowi w dyskomforcie, nie wymagają specjalnych działań. Kiedy rozpoznasz, że Twoje dziecko ząbkuje, postaraj się być cierpliwa i wyrozumiała. To tylko etap przejściowy!

Kalendarz ząbkowania

Kiedy wychodzą pierwsze zęby u dziecka? Ząbkowanie powinno rozpocząć się między 5. a 8. miesiącem życia. U większości dzieci pierwsze mleczaki wyrzynają się w 6. miesiącu. Co ciekawe, zęby mleczne zaczynają powstawać już w trakcie życia płodowego, a dziecko po urodzeniu ma najczęściej w pełni wykształcone, ale niewidoczne mleczaki. Jednak dopiero kiedy zęby pokryją się szkliwem, zaczyna się proces ząbkowania.

Kolejność i czas wyrzynania się poszczególnych zębów jest kwestią indywidualną zależną od czynników genetycznych i środowiskowych. Ogólny kalendarz ząbkowania można przedstawić następująco:

• Między 4. a 6. miesiącem wyrzynają się siekacze dolne (dolne „jedynki”),
• W 7. miesiącu wyrzynają się siekacze górne (górne „jedynki”),
• Między 8. a 12. miesiącem wyrzynają się dwójki górne i dolne,
• Między 12. a 16. miesiącem wyrzynają się pierwsze zęby trzonowe górne i dolne,
• Między 15. a 24. miesiącem wyrzynają się kły,
• Między 21. a 31. miesiącem wyrzynają się drugie zęby trzonowe górne i dolne.

Pamiętaj, że kolejność wychodzenia zębów u Twojego dziecka może być nieco inna i nie musi to oznaczać niczego złego. Niepokojące jest, jeśli u dziecka, które skończyło już 12. miesięcy, nie pojawił się pierwszy ząbek. W takiej sytuacji skonsultuj się z pediatrą i stomatologiem.

Ząbkowanie – objawy

Rozpoczęcie ząbkowania zazwyczaj trudno przegapić. U swojego malucha możesz zaobserwować wówczas zmiany w zachowaniu. Są one w pełni normalne, ponieważ wyrzynanie się zębów w wielu przypadkach wywołuje duży dyskomfort. Jakie są najczęstsze objawy ząbkowania? Do głównych należą:

• Rozdrażnienie, dziecko staje się marudne i niespokojne,
• Trudności ze spaniem, wybudzanie w nocy,
• Zwiększone wydzielanie śliny,
• Duża potrzeba żucia,
• Wkładanie rączek do buzi,
• Spadek apetytu, odmowa jedzenia,
• Ciągnięcie się za uszy,
• Pocieranie policzków.

Podczas ząbkowania można zaobserwować również zaczerwienienie, opuchnięcie i bolesność dziąsła w miejscu, gdzie wyrzyna się nowy ząb. Zdarza się też, że temperatura ciała dziecka będzie podwyższona lub pojawi się biegunka. Wymienione objawy ząbkowania na ogół nie wymagają konsultacji z lekarzem i są w pełni normalne. Jednak, jeśli cokolwiek Cię zaniepokoi, koniecznie porozmawiaj ze specjalistą.

Jak pomóc dziecku przy ząbkowaniu?

To pytanie, które zadaje sobie większość rodziców ząbkujących dzieci. Zobacz, co możesz zrobić, aby pomóc swojemu maluchowi i przynieść mu ulgę w dolegliwościach.

• Postaraj się odwrócić uwagę dziecka. Przytulanie, wspólne zabawy czy czytanie książeczki pomogą mu skupić uwagę na czymś przyjemniejszym oraz poczuć się bezpiecznie w Twojej obecności.
• Proponuj maluszkowi schłodzone smoczki lub gryzaki dla dzieci. To świetny sposób na opuchnięte, przekrwione i bolesne dziąsła. Pamiętaj jednak, że powinny być zimne, ale nie zamrożone! Mogłoby to spowodować zbyt duży skurcz naczyń krwionośnych, mechaniczne uszkodzenia śluzówki lub szok termiczny. Jakie są dobre gryzaki na ząbkowanie?
• Babyono gryzak silikonowy Octopus brzoskwiniowy pomoże ukoić ból wynikający z ząbkowania, a także wesprze rozwój integracji sensorycznej.
• Jellystone Designs księżycowy gryzak niebieski delikatnie masuje dziąsła, łagodzi ból i swędzenie podczas ząbkowania, a dodatkowo wspomaga rozwój motoryki i koordynacji wzrokowo-ruchowej.
• Akuku, gryzak wodny, ster dzięki specjalnym wypustkom przynosi ulgę bolącym dziąsłom.
• Podawaj dziecku miękkie, schłodzone potrawy. Świetnie sprawdzi się np. zimy jogurt, mus owocowy lub starte owoce. Wypróbuj też Akuku, siateczkę do podawania pokarmu, niebieską, która zmniejsza ryzyko zakrztuszenia się niedokładnie pogryzionymi kawałkami jedzenia.
• Jeśli podczas ząbkowania Twój maluch bardzo się ślini, dbaj o jego prawidłowe nawodnienie. Stosuj też kremy nawilżające i łagodzące na skórę wokół ust, aby ukoić ewentualne podrażnienia.
• W złagodzeniu dolegliwości, dobrze sprawdza się również delikatny masaż dziąseł za pomocą palca lub specjalnej, miękkiej szczoteczki.

Bardzo popularne są również produkty do higieny jamy ustnej dla dzieci oraz żele na bolesne ząbkowanie, które zawierają substancje aktywne o właściwościach łagodzących, przeciwbólowych lub przeciwobrzękowych. Podczas ich stosowania zachowaj ostrożność, ponieważ nie wszystkie substancje mogą być bezpiecznie używane.

Zgodnie ze stanowiskiem Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej, Australijskiego i Nowozelandzkiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej oraz Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków należy unikać stosowania miejscowych środków znieczulających i leków homeopatycznych u małych dzieci. W szczególności należy uważać na substancje takie jak:

• Benzokaina,
• Belladonna,
• Alkohol,
• Lidokaina,
• Salicylan choliny.

W celu złagodzenia objawów ząbkowania można natomiast stosować żele i inne preparaty zawierające:

• Ksylitol – ma działanie przeciwpróchnicze,
• Kwas hialuronowy – działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przyśpiesza gojenie,
• Korzeń lukrecji,
• Prawoślaz zwyczajny,
• Róża damasceńska,
• Aloes,
• Rumianek,

Jeśli dolegliwości związane z ząbkowaniem są bardzo silne, rozważ podanie dziecku ibuprofenu lub paracetamolu po konsultacji z lekarzem.

Zobacz Pansoral, kojący żel na ząbkowanie oraz Dentosept A Mini, spray.

Jak przetrwać ząbkowanie?

Ząbkowanie bywa trudnym okresem w rozwoju maluszka. Nie da się go uniknąć. Pamiętaj jednak, że jest to jedynie etap przejściowy i nie będzie trwać wiecznie. Wypróbuj różne metody łagodzenia dolegliwości i sprawdź, która działa najlepiej i przynosi największą ulgę Twojemu maluchowi. U niektórych dzieci wystarczy odwrócenie uwagi zabawą lub książeczką, inne potrzebują po prostu przytulenia i bliskości, a czasem pomocne będą jedynie masaże dziąseł i preparaty łagodzące dolegliwości. Nie ma więc jednego dobrego sposobu na przetrwanie ząbkowania. W tym czasie musisz szczególnie zadbać o siebie. Dzieci z łatwością wyczuwają emocje dorosłych. Jeśli będziesz zdenerwowana lub zestresowana, może być Wam trudniej.

Podsumowanie

Ząbkowanie to nieunikniony etap w rozwoju dziecka. Może powodować spory dyskomfort, dlatego dobrze się do niego przygotować, aby móc ulżyć maluchowi. Doskonale sprawdzają się m.in. schłodzone gryzaki, masaż dziąseł oraz niektóre preparaty o właściwościach łagodzących.

Źródła:

1. Olczak-Kowalczyk D., Jackowska T., Helwich T., Stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka, Przegląd Pediatryczny, R. 51, cz. 2 (2022), s. 23-29
2. Olczak-Kowalczyk D., Boguszewska-Butenbaum H., Janicha J., Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 2011
3. Boguszewska-Butenbaum H., Janicha J., Sobiech P., Symptomy ogólne i miejscowe związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia, 2014