Mocznik w kosmetyce – właściwości i zastosowanie

Mocznik to dość nietypowa i bardzo ciekawa substancja chemiczna o wielokierunkowym działaniu, co przesądziło o jej popularności w branży kosmetycznej. Na skórę może działać zarówno nawilżająco, jak i złuszczająco, a ostateczny efekt jest uzależniony od wysokości stężenia mocznika w składzie konkretnego produktu. Na czym dokładnie polega działanie mocznika? Jakie ma zastosowanie w kosmetyce? Na te i inne pytania odpowiadamy w artykule!

Co to jest mocznik?

Mocznik jest związkiem organicznym, naturalnie występującym w organizmie i wydalanym z niego razem z moczem, a częściowo również z potem. Substancja powstaje w procesie rozpadu białek, zachodzącym głównie w wątrobie. Mocznik odgrywa kluczową rolę w NMF (ang. Natural Moisturizing Factor), czyli Naturalnym Czynniku Nawilżającym. NMF to mieszanina rozpuszczalnych w wodzie związków znajdujących w warstwie rogowej skóry, odpowiedzialnych za utrzymanie w niej właściwego poziomu nawilżenia. Ilość mocznika w NMF wynosi ok. 7%. Oprócz mocznika w NMF znajdują się takie substancje jak: aminokwasy, cukry, kwas mlekowy czy kreatynina. Optymalne stężenie mocznika w naskórku wynosi ok. 1% jego całkowitej masy, a spadek tej wartości powoduje wysuszenie i podrażnienie skóry, wskutek czego zmniejsza się jej odporność na czynniki środowiskowe.

Właściwości mocznika sprawiły, że stał się cennym surowcem dla przemysłu kosmetycznego. Co jednak ważne, mocznik znajdujący się w kosmetykach nie jest związkiem pochodzenia naturalnego. Jest to jego syntetyczny odpowiednik wyizolowany w 1828 roku przez niemieckiego chemika Friedricha Wöhlera, na drodze reakcji chemicznej z cyjanianu amonu. Syntetyczny mocznik ma postać krystalicznego proszku, bezbarwnego i bezwonnego. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i alkoholu, natomiast nie rozpuszcza się w tłuszczu. Do celów kosmetycznych mocznik pozyskuje się z dwutlenku węgla i amoniaku, a jego chemiczna nazwa to diamid kwasu węglowego.

Mocznik - właściwości w kosmetyce

Mocznik w kosmetykach występuje pod nazwą Urea. Jest to humektant o właściwościach higroskopijnych, co oznacza, że wykazuje zdolność do pochłaniania wilgoci i zatrzymywania jej w strukturach skóry. Można powiedzieć, że mocznik działa niczym gąbka - przyciąga cząsteczki wody i wchłania je, dzięki czemu woda odparowuje wolniej. Oprócz tego substancja wzmacnia barierę ochronną skóry poprzez zwiększanie poziomu enzymów, a także zwiększa przepuszczalność warstwy rogowej naskórka, co poprawia i ułatwia przenikanie w głąb skóry substancji odżywczych znajdujących się w preparatach pielęgnacyjnych.

Mocznik w kosmetykach działa:

• Nawilżająco,
• Antyseptycznie,
• Złuszczająco, 
• Regenerująco,
• Antybakteryjnie,
• Przeciwświądowo,
• Przeciwzapalnie.

Co ciekawe, ostateczna funkcja mocznika w konkretnym kosmetyku uwarunkowana jest jego stężeniem. Przy niskich stężeniach wykazuje działanie keratoplastyczne, czyli nawilżające i zmiękczające warstwę rogową naskórka, natomiast wyższe stężenie działa keratolitycznie, czyli złuszczająco. Właściwości keratolityczne, czyli redukowanie grubości warstwy rogowej naskórka, jest tym silniejsze, im wyższe stężenie mocznika w kosmetyku. 

Sprawdź popularne kategorie

Biorąc pod uwagę te dość nietypowe i różnorodne właściwości mocznika, jego wpływ na skórę jest wielopoziomowy i może być wykorzystany w pielęgnacji niemal każdego rodzaju cery. Urea w niskim stężeniu zalecany jest głównie skórom suchym, wrażliwym, atopowym oraz wykazującym tendencję do łuszczenia, natomiast wyższe pomogą w pielęgnacji skór trądzikowych, przetłuszczających się i problematycznych. Wysokie stężenie mocznika będzie również niezawodne w usuwaniu nadmiaru martwego z pięt czy w leczeniu zmian łuszczycowych.

Mocznik stężenie a właściwości w kosmetyce

W momencie wyboru kosmetyku z mocznikiem należy zwrócić uwagę na stężenie substancji w formulacji danego preparatu, które determinuje jego ostateczne działanie. 

Mocznik - zastosowanie w kosmetyce

Jak się więc okazuje, mocznik w różnych stężeniach będzie odpowiadał na różne problemy skóry - począwszy od pobudzenia do regeneracji, nawilżenie, aż po delikatniejsze i bardzo silne złuszczanie. Przez to znalazł szerokie zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji twarzy i ciała. Dobór preparatu pielęgnacyjnego powinien być podyktowany efektem, jaki ma wywołać działanie substancji czynnej. Zanim wybierzesz konkretny produkt z mocznikiem, zdefiniuj problem skóry, a następnie dobierz kosmetyk o odpowiedniej dla Ciebie formule i stężeniu mocznika.

• Najniższe stężenia działają głównie regenerująco, mogą być aplikowane zarówno na ciało, jak i na twarz. Sprawdzą się w pielęgnacji skóry miejscowo przesuszonej.
• Jeśli zależy Ci na dogłębnym nawilżeniu, warto wybierać kosmetyki z mocznikiem o stężeniu do 10%, które zmniejszą przeznaskórkową utratę wody. Kosmetyki takie rekomendowane są głównie skórom suchym, wrażliwym i dojrzałym. 
• Działanie złuszczające mocznika ujawnia się w stężeniach powyżej 10%. Oprócz tego działa również antybakteryjnie i przeciwzapalnie, łagodzi uporczywy świąd i napięcie skóry, dlatego polecany jest między innymi cerom trądzikowym i problematycznym. Sprawdzi się również w pielęgnacji bardzo przesuszonych obszarów ciała, głównie pięt i łokci.

Preparaty zawierające w składzie mocznik to między innymi kremy do rąk, kremy do stóp i kremy do ciała. Urea w odpowiednim stężeniu może być również wykorzystany jako składnik preparatów do pielęgnacji twarzy oraz szamponów na łojotokowe zapalenie skóry głowy. Poniżej kilka przykładowych propozycji produktów z mocznikiem.

• Krem nawilżająco-regenerujący Amaderm z mocznikiem w stężeniu 15%. przeznaczony do pielęgnacji przesuszonych partii ciała, głównie dłoni, łokci i kolan. Oprócz mocznika w składzie znajduje się również pantenol, kwas mlekowy, alantoina i masło z nasion kakaowca.
• Krem do stóp, mocznik 15% Ziaja Med Kuracja Ultranawilżająca o działaniu nawilżającym, wygładzającym i regenerującym. Regeneruje suchą oraz popękaną skórę pięt.
• Krem mocznikowy z witaminami A i E Linourea A+E likwiduje suchość i szorstkość skóry, łagodzi objawy przymieszkowego rogowacenia naskórka oraz poprawia nawilżenie i elastyczność skóry.
• Sztyft SOS kuracja do pięt z mocznikiem i alantoiną Floslek Balerina niweluje oznaki zrogowacenia i pękania naskórka, zabezpiecza stopy oraz poprawia ich wygląd. Alantoina wspomaga proces odnowy naskórka, a panthenol nawilża i wygładza.
• Emulsja do ciała, mocznik 5% Ziaja Med Kuracja Ultranawilżająca do suchej skóry. Nawilża i redukuje szorstkość.
• Balsam wygładzający do twarzy i ciała, z ceramidami i mocznikiem CeraVe z mocznikiem w stężeniu 10%, kwasem salicylowym, kwasem hialuronowym i niacynamidem. Delikatnie złuszcza oraz wygładza skórę.

Mocznik w kosmetyce - przeciwwskazania

Cosmetic Ingredient Review: CIR w 2005 r. uznał mocznik za bezpieczny składnik produktów kosmetycznych, nie wykazano również niepożądanego efektu działania mocznika na skórę, dlatego nie ma większych przeciwwskazań do jego stosowania. Warto jednak pamiętać, by nie aplikować preparatów zawierających mocznik bezpośrednio na rany, różnego rodzaju zadrapania, otarcia ani na błony śluzowe.

Mocznik - skutki uboczne w kosmetyce

Mocznik w kosmetykach to substancja, która ze względu na swoje wielokierunkowe działanie odpowiada na potrzeby różnych rodzajów skóry i łagodzi różnorodne dolegliwości. Bez przeszkód może być włączony do rutyny pielęgnacyjnej skóry atopowej, wrażliwej czy suchej. Antyseptyczne i antybakteryjne właściwości ukoją skórę z niedoskonałościami i zmniejszą zmiany trądzikowe. Ponieważ silnie regeneruje, sprawdzi się na poparzenia słoneczne. Złuszczy zrogowaciały naskórek na piętach, nawilży i zmiękczy przesuszoną skórę na łokciach i kolanach. Ponadto uelastyczni i wzmocni naturalną barierę ochronną skóry. Należy jednak pamiętać o doborze produktu z odpowiednim stężeniem substancji aktywnej, ponieważ w przypadku mocznika działaniem ubocznym najczęściej jest działanie niezamierzone. Jeśli więc zależy Ci głównie na pobudzeniu naskórka do odnowy i delikatnej regeneracji, nie decyduj się na produkt z 40% stężeniem mocznika.

Podsumowanie

Mocznik to związek organiczny dbający o odpowiedni poziom nawilżenia skóry. Wykazuje również właściwości eksfoliujące, antybakteryjne i regenerujące. Działanie kosmetyków z mocznikiem zależy od stężenia substancji w składzie wybranego preparatu pielęgnacyjnego. Mocznik jest surowcem bezpiecznym, który niezwykle rzadko wywołuje niepożądane objawy, dlatego może być stosowany do pielęgnacji każdego rodzaju skóry. 

Źródła:

1. A. Kapuścińska, I. Nowak, Wykorzystanie mocznika i jego pochodnych w przemyśle kosmetycznym, https://miesiecznikchemik.pl/wp-content/uploads/2015/01/chemik_2014_02-2.pdf [dostęp 26.01.2023]
2. J. Fowler, Understanding the Role of Natural Moisturizing Factor in Skin Hydration, https://assets.bmctoday.net/practicaldermatology/pdfs/PD0712_FTR_NMFReview.pdf [dostęp 26.01.2023]
3. D. Baran, G. Bartkowiak, G. Schroeder, Mocznik i jego zastosowanie w preparatach kosmetycznych, Nanotechnologia, kosmetyki, chemii supramolekularna praca zbiorowa pod redakcją Grzegorza Schroedera, Cursiva 2010