Jak wyleczyć ostre zapalenie gardła? Sposoby na ostre zapalenie gardła

Ostre zapalenie gardła to stan zapalny jego błony śluzowej. Symptomy pojawiają się nagle, ich największe nasilenie trwa kilka-kilkanaście dni, po czym choroba zwykle ulega samoograniczeniu. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn zgłoszeń pacjentów do lekarza pierwszego kontaktu – zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Sprawdź, jak leczyć ostre zapalenie gardła. 

Ostre zapalenie gardła – przyczyny 

Najczęstszym patogenem odpowiedzialnym za wywoływanie objawów ostrego zapalenia gardła są wirusy: rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy, wirusy grypy i paragrypy. Zakażenie ma wówczas postać choroby przeziębieniowej z zapaleniem gardła. 

Mniej powszechne patogeny wirusowe to m.in.: 

• Wirus opryszczki zwykłej – odpowiedzialny za ostre opryszczkowe zapalenie gardła; 
• Wirus Epsteina-Barr (EBV) – odpowiedzialny za zachorowanie na mononukleozę; 
• Wirus HIV; 
• Wirus Coxsackie. 

Rzadziej zapalenie gardła może być spowodowane infekcją bakteryjną. Najczęściej są to paciorkowce z grupy A, czyli bakteria Streptococcus pyogenes odpowiedzialna za paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków (anginę paciorkowcową). 

Rzadsze przyczyny ostrego bakteryjnego zapalenia gardła to m.in.: 

• Paciorkowce z grupy B i C; 
• Fusobacterium necrophorum; 
• Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc); 
• Haemophilus influenzae; 
• Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki). 

Grzybicze zapalenie gardła ma zwykle przebieg przewlekły i jest związane z obecnością chorób i stanów osłabiających odporność organizmu. 

Jakie są objawy ostrego zapalenia gardła? 

Głównym objawem ostrego zapalenia gardła jest ból. Pozostałe symptomy to: 

• Uczucie drapania w gardle, 
• Dyskomfort podczas mówienia i głębokiego oddychania przez usta, 
• Ból gardła przy przełykaniu, 
• Zaczerwienienie i obrzęk gardła oraz łuków podniebiennych. 

Dla zapalenia gardła w przebiegu przeziębienia charakterystyczne jest współwystępowanie: 

• Kaszlu, 
• Gorączki lub stanu podgorączkowego, 
• Kataru, 
• Spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, 
• Powiększenia okolicznych węzłów chłonnych. 

Czasem występują również bóle mięśniowe, ogólne rozbicie, nudności i wymioty oraz objawy zapalenia spojówek. 

Zapaleniu gardła w przebiegu mononukleozy zakaźnej towarzyszy powiększenie migdałków podniebiennych, które może znacznie utrudniać przełykanie pokarmów i płynów, a czasem także oddychanie. 

Dla opryszczkowego zapalenia gardła charakterystyczna jest obecność bolesnych pęcherzyków na ścianie gardła, migdałków i łuków podniebiennych. 

Ból gardła w paciorkowcowym zapaleniu gardła i migdałków jest nagły i silny. Występuje gorączka >38°C, obrzęk i nalot na migdałkach podniebiennych oraz powiększenie węzłów chłonnych z przodu szyi. Kaszel i nieżyt nosa nie są typowe dla zakażenia bakteryjnego. Nudności i wymioty mogą wystąpić u dzieci. 

Ostre zapalenie gardła – leczenie 

Jak wyleczyć ostre zapalenie gardła? Najważniejsze to działać szybko i nie pozwolić, by objawy nasilały się. 

W przypadku zakażeń bakteryjnych konieczne jest stosowanie antybiotykoterapii. Rodzaj preparatu i jego dawkowanie zawsze ustalane jest przez lekarza. Należy przyjąć wszystkie leki, które będą przepisane na recepcie. Zalecenia powinny być ściśle przestrzegane – nie przerywaj antybiotykoterapii, nawet jeśli poczujesz znaczną poprawę samopoczucia i ustąpienie objawów. Podczas stosowania antybiotyku warto jednocześnie przyjmować probiotyki, w celu profilaktyki zaburzeń mikrobioty jelit. 

Stosowanie leków przeciwwirusowych bez recepty nie jest zalecane. Udowodniono, że preparaty takie jak np. inozyna nie uśmierzają objawów ostrego zapalenia gardła i nie skracają czasu choroby. Osoby z ciężką postacią opryszczkowego zapalenia gardła mogą odnieść korzyści ze stosowania acyklowiru. 

Objawowo można stosować leki na ból gardła pod postacią tabletek, pastylek do ssania lub w formie sprayu. W swoim składzie zawierają one substancje odkażające i znieczulające, czyli m.in.: 

• Ekstrakty roślinne (np. porost islandzki), 
• Chlorowodorek lidokainy, 
• Hydrochlorek benzydaminy, 
• Chlorowodorek benzydaminy, 
• Hialuronian sodu. 

Obecność wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła, która dodatkowo podrażnia zapalne tkanki, może być wskazaniem do zastosowania leków rozrzedzających wydzielinę z dróg oddechowych, czyli mukolityków. Są to m.in.: 

• Bromheksyna, 
• Erdosteina, 
• Ambroksol, 
• Acetylocysteina. 

Celem upłynnienia zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny można również sięgnąć po inhalacje z soli fizjologicznej. Wybór inhalatora i częstość zabiegów omów z lekarzem. 

W razie potrzeby można przyjmować leki przeciwgorączkowe i leki przeciwbólowe (np. paracetamol, ibuprofen, metamizol). Preparaty mają zwykle formę tabletek, kapsułek lub saszetek do rozpuszczenia w wodzie. Dla dzieci dostępne są syropy. 

Ostre zapalenie gardła – domowe sposoby na wsparcie leczenia 

Domowe sposoby na ostre zapalenie gardła to dobre wsparcie dla metod farmakologicznych. 

• W początkowym okresie choroby zadbaj o odpoczynek i sen, ponieważ wówczas uruchamiają się mechanizmy obronne organizmu. 
• Zadbaj o dobre nawodnienie. Warto pić przestudzone płyny i unikać gorących napojów. Nawodnienie jest szczególnie ważne, jeśli współwystępuje gorączka. 
• Stosuj miód jako dodatek do herbat i innych napojów. Może on pomóc w nawilżeniu podrażnionej śluzówki gardła. Ma też działanie przeciwkaszlowe. 
• Płukanie gardła wodą z solą i płukanki z szałwii lekarskiej mają działanie odkażające i delikatnie uśmierzają dyskomfort i ból. 

Czy ostre zapalenie gardła jest zaraźliwe? 

Ostre infekcje gardła są wywoływane przez wirusy i bakterie, co oznacza, że są zaraźliwe, a osoby prezentujące objawy zakażenia powinny poddawać się izolacji. 

Okres zakaźności patogenów zależy od jego rodzaju, a w przypadku zapalenia o etiologii bakteryjnej, także od wprowadzenia skutecznej terapii antybiotykami. W tabeli zebrano niektóre informacje z tym związane. 

Do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową (kichanie, kasłanie, mówienie) oraz przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z górnych dróg oddechowych chorego. 

Drogą zakażenia dla ostrego zapalenia gardła wywołanego przez dwoinkę rzeżączki jest oralny kontakt seksualny z osobą będącą objawowym lub bezobjawowym nosicielem rzeżączki. 

Podsumowanie 

Czas trwania oraz intensywność objawów ostrego zapalenia gardła zależą od patogenu chorobotwórczego, który je wywołał. Antybiotyki są skuteczne tylko w przypadku infekcji bakteryjnych. W pozostałych przypadkach dużo większe znaczenie ma leczenie objawowe. Pamiętaj, żeby zwracać szczególną uwagę na dobór leków dla dzieci i kobiet w ciąży. Nie wszystkie preparaty są dla nich bezpieczne – nawet te na bazie ziół i wyciągów roślinnych. 

Źródła:

1.  Mrukowicz J., Sawiec P., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3., [dostęp 10.07.2024 r.]
2. Goyal A., Schaefer T.J., Syed S.Y.B., Wolford R.W., Pharyngitis, StatPearls Publishing, 2024
3. R. Nurzyńska-Wierdak, Szałwia lekarska w tradycyjnych i współczesnych zastosowaniach leczniczych, https://czasopisma.up.lublin.pl/index.php/ah/article/view/4591, [dostęp 10.07.2024 r.]
4. Chandra S., Jaybhaye D.L., Johar S., Nagre A.S, Comparative effect of mixture of ginger and honey with dextromethorphan in dry cough in children, International Journal of Basic & Clinical
5. Pharmacology, 2021 
   Indeks Leków MP, https://indeks.mp.pl/, [dostęp 10.07.2024 r.]